In deze weekselectie zien we dat historisch hoge energieprijzen een steeds groter probleem vormen in Europa. De oorzaak ligt bij het energiebeleid van Duitsland, Scandinavische energieministers zijn daarom woedend op de Duitsers. De Noren overwegen zelfs de elektriciteitsverbinding met Europa te verbreken. Daarnaast richten we ons op Amerika, waar zich zeer opmerkelijke ontwikkelingen voordoen op het gebied van goud en bitcoin. Ook zien we dat aandelen daar ontzettend duur zijn terwijl beleggers euforisch zijn over de toekomst.
"Ik ben woedend op de Duitsers," zei de Zweedse minister van Energie Ebba Busch tegen de Zweedse omroep SVT. “Het is een absolute shitsituatie", aldus de Noorse minister van Energie Terje Aasland. Deze week steeg in delen van Europa de energieprijs naar €936 per MWh. Dit had grote gevolgen voor grootverbruikers die hun elektriciteit op de dagmarkt kopen. Een staalfabriek in Saksen staakte woensdag de productie al vanwege de hoge energieprijzen.
Energieprijzen op 12 december tussen 17:00-18:00 (bron: epex spot via X)
De directe oorzaak was een ‘dunkelflaute’. Dat is een situatie waarin er zowel weinig wind als zon is. Duitsland heeft zichzelf afhankelijk gemaakt van het weer voor een betrouwbare energievoorziening. Ebba Busch gaf daarom ook de schuld van de huidige energiecrisis in Europa aan de Duitse kernuitstap. Europa heeft een geïntegreerde elektriciteitsmarkt. Daarnaast hebben we sinds oktober 2024 'Flow-Based Market Coupling', een EU-mechanisme voor de elektriciteitsmarkt dat is ontworpen om grensoverschrijdende elektriciteitsstromen te optimaliseren door vraag over het gehele Europese netwerk te prioriteren boven nationale behoeften. Een tekort in Duitsland heeft dus veel impact op de omringende regio’s. Afgelopen woensdag waren de elektriciteitsprijzen in Zuid-Zweden 18.000% hoger dan in het midden van het land. Een douche van 10 minuten in het zuidelijke Malmö kostte meer dan SEK 31 (€2,65), vergeleken met SEK 0,17 (€0,01) in het centrale Sundsvall.
Zweedse minister van Energie, Ebba Busch (bron: FinnishGovernment)
De Noren willen nu de elektriciteitsverbindingen met Europa beperken of zelfs stopzetten. De verbinding via Denemarken is in 2026 aan vernieuwing toe, een uitschakeling lijkt nu waarschijnlijk. De scherpe stijging van elektriciteitsprijzen in Noorwegen in recente winters heeft geleid tot een ‘politieke storm'. Het zal waarschijnlijk één van de belangrijkste thema's zijn bij de verkiezingen van volgend jaar. “Dit is een cruciaal moment voor de EU-Noorse relaties. Het beperken van stroomverbindingen met Europa zal niet goed worden ontvangen,” aldus een EU-ambassadeur in Oslo.
Het Duitse falen door het uitschakelen van kerncentrales wordt niet alleen opgevangen door Scandinavische landen; in Frankrijk steeg de productie van kernenergie naar een hoogtepunt. De 56 kerncentrales van het land produceerden donderdagochtend 51.906 megawatt, het hoogste niveau sinds februari 2020. De Energiewende van Angela Merkel, die gisteren nog de prestigieuze medaille van Amsterdam ontving voor haar werk, is een groot fiasco. De Duitse industrie zit door het energiebeleid in een existentiële crisis, de energievoorziening is onbetrouwbaar en onbetaalbaar geworden, en de CO2-uitstoot is toegenomen. Frankrijk stoot vandaag 69 gram CO2 uit bij de productie van een kWh, Duitsland 599 gram. Vorige week schreven we nog dat we op een keerpunt staan met betrekking tot energie- en klimaatbeleid: de wal keert het schip. Lees het hier!
Paul Tudor Jones, een bekende Amerikaanse hedgefondsbeheerder en belegger, was eind oktober nog zeer duidelijk. In een interview bij CNBC had hij het over problemen met te grote Amerikaanse overheidsuitgaven en zei hij: "Alle wegen leiden naar inflatie ... Ik zet in op een koersstijging van goud, bitcoin en grondstoffen". Hij lijkt nu gelijk te krijgen.
Amerikaanse begrotingstekort in oktober en november (bron: Zerohedge)
De Amerikaanse federale overheid begon, op 1 oktober 2024, het fiscale jaar 2025 met volgens Zerohedge een recordhoog begrotingstekort. In oktober en november ‘explodeerde’ het tekort naar een verbijsterende $624,2 miljard. De rente op Amerikaanse overheidsschuld is zoals Tudor Jones voorspelde sindsdien gestegen. Ook de inflatie in de VS steeg naar 2,7 procent en de kerninflatie naar 3,3 procent. Ondanks dat verwacht ongeveer iedereen dat de Fed de rente volgende week verder zal verlagen met 0,25 procentpunt. Volgend jaar is het wat minder zeker, aangezien de centrale bank worstelt met haar dubbele mandaat: de inflatie dicht bij de 2 procent houden en een gezonde arbeidsmarkt behouden. De Amerikaanse arbeidsmarkt is al een tijdje aan het afkoelen.
De goudprijs zit in een stijgende trend. De afgelopen weken staat de goudkoers rond of soms zelfs ruim boven de €80.000 per kilo. Volgens ING hebben de renteverlagingen een positief effect op de goudprijs en is de goudrally niet voorbij. Ze verwachten onder andere dat de vraag naar goud middels ETF’s zal blijven toenemen in 2025.
De goud-ETF-bezittingen zijn sinds mei aan het stijgen (bron: ING)
Deze week verscheen er ook een bericht dat goud en zilver een wettig betaalmiddel in Florida zouden kunnen worden. De CFO van Florida, Jimmy Patronis, start een onderzoek om te bekijken hoe goud en zilver gebruikt kunnen worden om goederen en diensten in de staat te kopen. "Dit is een spannend initiatief met potentieel voor enorme groei in onze staat. Goud en zilver zijn al duizenden jaren vertrouwde bezittingen, en het is volkomen logisch om ze als wettig betaalmiddel te gebruiken," aldus Patronis in een verklaring woensdag.
Ook uit Texas kwam deze week een opmerkelijk bericht. In de Amerikaanse staat werd donderdag een wetsvoorstel ingediend om een strategische bitcoinreserve op te zetten. Het voorgestelde wetsvoorstel zou Texas in staat stellen een reserve op te bouwen door belastingen, heffingen en donaties in bitcoin te accepteren. Die bitcoins zouden vervolgens minimaal vijf jaar worden aangehouden.Dit zou kunnen dienen als een proefproject voor het Amerikaanse ministerie van Financiën. Het wetsvoorstel heeft twee derde meerderheid nodig om te worden aangenomen. De volgende vergadering is pas op 14 januari 2025, we moeten dus nog even wachten op meer duidelijkheid.
Ondertussen bevestigde Trump de ingezette koers op bitcoin tijdens een kort interview bij CNBC: "Wij gaan iets geweldigs doen met crypto, ... we willen de koploper zijn". Ook Blackrock kwam donderdag met een uitspraak die je als ‘bullish’ kan opvatten. De grootste vermogensbeheerder van de wereld raadt geïnteresseerde beleggers aan om maximaal 2% van hun portefeuille toe te wijzen aan bitcoin.
In een interview met Investopedia verklaarde Ray Dalio, de legendarische investeerder en oprichter van het hedgefonds Bridgewater Associates, dat goud zijn voorkeur heeft boven crypto. Dit ondanks het feit dat hij een klein percentage van zijn portefeuille in crypto heeft belegd. Hij geeft aan dat bitcoin zich nog moet bewijzen en ziet het vooral nog als een ‘speculatief voertuig'. Ook maakt hij zich zorgen over de privacy en anonimiteit van gebruikers. Volgens hem zal crypto, in tegenstelling tot goud, niet snel een belangrijke reservevaluta zal worden.
Waardering Amerikaanse aandelen op extreme niveaus (bron: Financial Times)
We eindigen met een korte blik op Amerikaanse aandelen. Die zijn momenteel namelijk enorm duur. De Financial Times kwam deze week met een ‘bearish’ artikel over zeepbellen en een meer ‘bullish’ tweede artikel met als titel “Aandelen zijn duur, en niemand geeft erom”. We zien dat het percentage particuliere beleggers dat een verdere stijging verwacht, nog nooit zo hoog gemeten is als nu, ze zijn euforisch. Dit terwijl hoge waarderingen historisch gezien vaak gevolgd worden door lagere rendementen of dalingen. Hedgefondsmanager en Trump-supporter Bill Ackman zei: "Wij stappen, zou ik zeggen, in de meest pro-groei, pro-business en pro-Amerikaanse regering die ik misschien in mijn volwassen leven heb meegemaakt". Zou het deze keer echt anders zijn?
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
