9.5
7.175 reviews
Nederlands
nl
De prijs van de klimaatambities wordt steeds zichtbaarder. Steeds meer bedrijven stoppen met hun productie in Nederland of dreigen te vertrekken. Nederlandse politici zien de urgentie – of toch niet? Daarnaast laat een nieuw rapport van de OESO zien dat de rentebetalingen op overheidsschulden het hoogste niveau sinds minstens 2007 hebben bereikt. Ook de wereldwijde geldhoeveelheid nadert opnieuw recordhoogte. Lees snel verder voor de ontwikkelingen van deze week!
Deze week zagen we dat chemiebedrijven LyondellBasell en Tronox ervoor kozen om fabrieken in Rotterdam te sluiten. Door de hoge kosten is het voor hen steeds moeilijker geworden om hier concurrerend te produceren. Het bedrijfsleven gaat gebukt onder ongekende regeldruk, torenhoge energieprijzen en CO₂-heffingen.
Nederland heeft de hoogste energiekosten van Europa, ook voor kleinere bedrijven (bron: Martien Visser)
De CEO van het Havenbedrijf Rotterdam, Boudewijn Siemons noemt het een zware dag voor de haven. De chemiebedrijven produceren basismaterialen voor onder andere isolatiematerialen, matrassen, meubels, verf, elektronica, medicijnen, voedselverpakkingen en windturbines. Nederland zal nu afhankelijker worden van het buitenland voor deze producten, terwijl Europa de ambitie heeft om meer zelfvoorzienend te worden.
“Dit is een van onze modernste fabrieken, maar we kunnen hem in Nederland niet overeind houden”, zegt Ronald van Klaveren van LyondellBasell in de Telegraaf. “Het is onze frustratie dat dit een van de beste technologieën is, ook qua CO₂-efficiëntie, en dat je toch niet in staat bent vanwege alle economische omstandigheden om deze fabriek overeind te houden.”
Het einde lijkt nog niet in zicht: de verwachting is dat meer chemiebedrijven zullen volgen. De concurrentie uit landen als de Verenigde Staten en China is groot, mede doordat de productiekosten daar aanzienlijk lager liggen dan Europa — vooral vanwege de veel lagere energieprijzen. De elektriciteitskosten voor deze bedrijven liggen op €95 per megawattuur, terwijl dit in Frankrijk €32 is. Daar komt bij dat Nederland koploper wil zijn op het gebied van klimaatbeleid, en daarom strengere milieu- en klimaateisen hanteert dan de Europese Unie. Zo heeft Nederland bovenop de Europese CO₂-prijs nog een nationale heffing. Dit maakt productie in Nederland financieel onhoudbaar.
Het probleem speelt niet alleen in de chemiesector. Afgelopen zaterdag liet Peter Berdowski, CEO van Boskalis, nog weten dat hij voor het maritieme bedrijf geen toekomst meer ziet in Nederland. “We moeten niet verzwakt worden door doorgeschoten milieu-eisen”. Dit is niet de eerste keer dat Berdowski zich stevig uitspreekt tegen klimaatregelgeving. Boskalis heeft inmiddels al een satelliethoofdkantoor in Abu Dhabi geopend. “Politici zijn in de ban geraakt van de wereld redden, waardoor je een onthechting ziet van politieke doelen ten opzichte van de economische realiteit.”, aldus Berdowski.
Reactie Dilan Yesilgöz-Zegerius op sluiting fabriek (bron: @DilanYesilgoz)
Nederlandse politici reageerden met grote verontwaardiging op het bericht dat het LyondellBasell een Rotterdamse fabriek sluit. Dilan Yesilgöz, fractievoorzitter van de VVD, schreef op X: “Dit bericht doet echt pijn … Onze veiligheid en welvaart staan hier op het spel”. Ook CDA-leider Henri Bontenbal gaf aan zich ernstig zorgen te maken en waarschuwt in het AD: “Als er niet verandert wordt het een sterfhuisconstructie".
Je zou dit opmerkelijk kunnen noemen, want deze partijen waren de afgelopen jaren verantwoordelijk voor de situatie die nu is ontstaan. Zij steunden het ambitieuze klimaatbeleid. “Het CDA waarschuwt? De green deal is een idee van de Europese christendemocraten, waar het CDA onderdeel van is. Deze kaalslag is het resultaat van je eigen paniekvoetbal.”, aldus Arno Wellens.
Ook VNO-NCW, dat eerst nog voorop liep met klimaatambities omdat het groei en banen zou opleveren, roept nu plotseling dat er “echt paniek is” en dat de energiekosten omlaag moeten. In 2023 schreef voorzitter Ingrid Thijssen nog dat groei heel goed groen kan zijn.
De wal keert het schip. Henri Bontenbal stelt nu voor om de nationale CO₂-heffing, die bovenop de Europese CO₂-prijs komt, af te schaffen. Maar als een nationale heffing schadelijk is, geldt dat in principe ook voor een Europese. Het is dan ook terecht om te vragen waarom de Europese CO₂-prijs niet óók wordt heroverwogen. Het CDA krijgt steun van onder meer coalitiepartij BBB. Henk Vermeer zegt tegen de Telegraaf: “De Nederlandse industrie staat op omvallen en Den Haag kijkt toe. We hebben nú actie nodig, anders verliezen we honderdduizenden banen en een kwart van onze welvaart.”
Minister van Klimaat & Groene Groei, Sophie Hermans (bron: Rijksoverheid.nl)
De kans is groot dat de producten die we straks moeten importeren — en die nu nog in Nederland worden gemaakt — op een minder ‘groene’ manier worden geproduceerd. Dat zou ons niet alleen economisch verarmen, maar ook haaks staan op de klimaatambities. Minister Hermans van Groene Groei geeft bij WNL aan de urgentie bij iedereen te voelen.
Toch lijkt Hermans die urgentie nog niet te voelen, ondanks aan te geven dat ze de urgentie voelt. Ze stelt dat de CO₂-heffing geen onredelijke last vormt voor de industrie — terwijl diezelfde industrie inmiddels fabrieken sluit. De VVD-minister wil de omstreden extra CO2-belasting in stand houden. Martien Visser, een expert op het gebied van de energietransitie die u eerder heeft kunnen zien in onze podcast, is hierover duidelijk op X.
Hij schrijft: “Ook dit doet me denken aan die man die zijn hond elke week 1% minder voer gaf. Zo’n kleine, bijna onzichtbare verandering kan immers het verschil niet maken! Op zekere dag in de winter overleed het arme dier. De man stond perplex. Waar had hij een fout gemaakt?”
In de podcast van deze week spraken we met oud-senator René Dercksen en gaan we uitgebreid in op dit onderwerp. Wat is de toekomst van Nederland binnen de EU van Von der Leyen? Beluister het hier!
De rentebetalingen op overheidsschulden in de 38 ontwikkelde economieën van de OESO zijn fors gestegen. In 2024 bedragen de rentelasten gemiddeld 3,3 procent van het bbp — een scherpe toename ten opzichte van 2,4 procent in 2021. Volgens de Financial Times is dit het hoogste niveau sinds minstens 2007.
De rente stijgt (bron: Financial Times)
De rentebetalingen overstijgen daarmee de uitgaven aan defensie en huisvesting. En dat terwijl Europa plannen maakt om de schulden verder op te laten lopen, terwijl de rente nog altijd stijgt. Meer hierover leest u in de weekselectie van vorige week. De OESO waarschuwt dat de combinatie van stijgende rentes en toenemende schulden kan resulteren in minder toekomstige leenruimte. In het Global Debt Report 2025 schrijft de OESO daarom: “Global debt markets face a difficult outlook”.
Rentebetalingen hoger dan uitgaven aan defensie (bron: OESO)
Het bedrag aan staatsleningen in de groep hoge-inkomenslanden zal naar verwachting in 2025 een nieuw record bereiken van 17.000 miljard dollar. In 2023 was dit nog $14.000 miljard. Dit wakkert zorgen aan over de houdbaarheid van schulden in landen als Frankrijk, dat een overheidsschuld heeft van 111 procent ten opzichte van de economie. Nederland doet het relatief goed, met een schuldenquote van minder dan 50 procent.
De wereldwijde geldhoeveelheid nadert nu het recordniveau van september 2024 (bron: Daniel Lacalle)
Ook zien we deze week dat de wereldwijde geldhoeveelheid weer het recordniveau van september nadert. Econoom Daniel Lacalle vraagt daarom op X: “Got gold?”. Deze ontwikkeling is in principe gunstig voor de goudprijs. Inflatieverwachtingen nemen toe, valuta verliezen relatief gezien waarde ten opzichte van schaarse middelen zoals goud en de reële rente daalt als inflatie stijgt. Het is daarom ook niet verrassend dat er in de Financial Times nu citaten verschijnen als “Goud is tot nu toe de best presterende beleggingscategorie van de 21e eeuw”. Volgende week zullen we de ontwikkeling van de goudprijs bespreken in een nieuwe maandupdate op ons Youtube-kanaal.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
