Weekselectie: Betaalt Nederland de rekening voor Brussel & Heeft de EU plannen met uw Spaargeld?

De afgelopen week werd opnieuw duidelijk hoe de Europese Unie haar greep op nationale financiën vergroot. Ondanks een motie die zich daartegen uitsprak, steunt Nederland alsnog het plan voor gezamenlijke Europese schulden. De Nederlandse rente steeg daardoor enorm – hoe gaat u dit merken? Maar zelfs dat is nog niet genoeg. Terwijl de Europese schuldenberg blijft groeien, wil Ursula von der Leyen nu ook meer controle over uw spaargeld. Lees snel verder!

Nederland gaat meer betalen

De Tweede Kamer stemde deze week voor een motie tegen gezamenlijke schulduitgifte middels het ReArm Europe plan. In de veel gelezen weekselectie van vorige week, met als titel “Dreigt het einde van de Euro en de verzorgingsstaat door EU-defensieplannen?”, gingen we al uitgebreid in op de nieuwe EU plannen om de schulden te vergroten, gezamenlijk te lenen en de begrotingsregels los te laten. Ook zagen we vorige week dat Schoof al akkoord was gegaan met het plan zonder dit van tevoren af te stemmen. De €150 miljard aan gemeenschappelijke schuld lijkt er alsnog te komen, ondanks de meerderheid van stemmen in de Tweede Kamer die zich daar met de motie tegen uitsprak.

De rente op Nederlandse staatsobligaties stijgt flink (bron: tradingeconomics)

De coalitiepartijen hebben een ‘handigheidje’ gevonden om de motie te kunnen negeren. Dat de motie van Joost Eerdmans genegeerd zou worden zagen sommigen al aankomen. Brussel is immers op zoek naar geld. Arno Wellens wees er eerder deze week al op dat de rente op Nederlandse staatsobligaties bleef stijgen—een teken dat de financiële markten de instemming met het plan al aan het inprijzen waren. Blijkbaar achten de markten de Tweede Kamer niet langer relevant; het besluit was in Brussel al genomen.

De rente op Nederlandse 10-jaars obligaties staat inmiddels ruim boven de 3 procent. Dit zal al die toekomstige investeringen in klimaatbeleid, defensie en infrastructuur een stuk duurder maken. Veel Nederlanders zullen ook direct impact ervaren, zo is bijvoorbeeld de rente op studieschuld gekoppeld aan de Nederlandse Staatsobligaties. Ook de hypotheekrente zal geraakt worden, want hypotheekverstrekkers gebruiken de rente op staatsobligaties als een referentiepunt.

De vooraanstaande econoom Lex Hoogduin, een criticus van het Brusselse plan, schrijft op X: ‘De ironie is dat er nog helemaal geen plan is...was er maar een plan'. Hij ziet net als Arno Wellens dat het plan vooral gericht is op een grote pot geld beschikbaar maken. Ook ziet hij dat de Europese Commissie vooral een voet tussen de deur wil krijgen op defensiegebied, terwijl dit een nationale competentie is.

Dat een grote Brusselse pot met geld, gevuld met gemeenschappelijke schulden, uiteindelijk niet wordt besteed aan het doel waarvoor deze is opgezet, is zeker geen uitzondering. Voormalig senator Henk Otten wijst erop dat 30 procent van het coronaherstelfonds (NextGenerationEU) werd gebruikt om de Green Deal van Frans Timmermans te financieren: “Windmolens tegen het corona-virus”.

Afgelopen dinsdag verscheen er nog een zeer relevant artikel op de website van economenvakblad ESB gerelateerd aan deze Brusselse coronaschulden. Nederland ontving hier slechts een klein deel van, maar draagt wel substantieel bij aan de terugbetaling. Toen de leningen werden aangegaan, werd afgesproken dat de aflossing niet ten laste zou komen van het reguliere EU-budget. Daarom is de EU op zoek gegaan naar nieuwe eigen inkomstenbronnen, onder andere belastingen op CO₂-uitstoot. Dit zal echter niet genoeg opleveren om de coronaschulden terug te betalen, waardoor de Nederlandse afdracht aan Brussel vanaf 2028 naar schatting met €4,5 miljard euro per jaar zal moeten stijgen.

Rente op Spaanse staatsobligaties stijgt snel (bron: tradingeconomics)

Het eerste Zuid-Europese land dat de ReArm-schulden breder wil inzetten, heeft zich inmiddels voorzichtig gemeld. Pedro Sánchez, de premier van Spanje, wil dat klimaat en cyberveiligheid ook onder de definitie van defensie-uitgaven gaan vallen. Spanje besteedt minder aan defensie, als percentage van het bbp, dan elk ander NAVO-land. Het percentage zal in 2024 naar verwachting uitkomen op 1,28%. Als men hierin meegaat zou het ReArm-geld niet alleen breder ingezet kunnen worden, de begrotingsregels spelen ook een rol.

De EU heeft bepaalde defensiegerelateerde uitgaven vrijgesteld van de begrotingsregels, lees hiervoor de weekselectie van vorige week nog terug. Ook Martin Visser van de Telegraaf schrijft deze week dat het loslaten van deze begrotingsregels de euro ondermijnt, meer nog dan de €150 miljard aan eurobonds. Lidstaten mogen volgens het plan voor €650 miljard hun staatsschulden laten oplopen, terwijl veel landen al een veel te hoge staatsschuld hebben.

Von der Leyen’s volgende doelwit: uw spaargeld? 

Ursula von der Leyen (bron: European Parliament)

Beleggers zien de Europese schuldenberg alleen maar stijgen, dit vergroot de financiële instabiliteit. Hierdoor stijgt de rente in andere Europese landen ook aanzienlijk. Dit maakt de investeringen uiteindelijk een stuk duurder. Gelukkig heeft Ursula von der Leyen, die vandaag nog aankondigde €4,4 miljard Europees belastinggeld aan Zuid-Afrika weg te geven voor de energietransitie daar, een plan. Ze wil het spaargeld van Europese burgers mobiliseren en ermee gaan investeren. Er staat een zeer aantrekkelijke €10 biljoen op Europese spaarrekeningen. Econoom Daniel Lacalle schrijft: “Wat de EU wil, is de controle over uw geld overnemen.” 

Ook de Franse rente blijft stijgen (bron: tradingeconomics)

In de ‘Savings and Investments Union’ gaat Brussel spaargeld met de meest productieve belegging verbinden. Een soort centrale planning die we ook tijdens de Sovjet-Unie zagen. Hoe het mechanisme er precies gaat uitzien is nog niet duidelijk, maar om een idee te krijgen kunnen we kijken naar het Europese land dat qua centrale planning het meest op de Sovjet-Unie lijkt.

Frankrijk heeft sinds 1818 al een dergelijk mechanisme, genaamd de Livret A, dat ooit is bedacht om de schulden van de Napoleontische oorlogen terug te betalen. Het is een spaarrekening die belastingvoordelen biedt en een vaste, door de centrale overheid vastgestelde rente heeft. De huidige rente van de Livret A is momenteel 2,4 procent, een stuk lager dan de rente die de Franse overheid moet betalen op de 10 jaars-staatsobligaties.

Normaal gesproken wordt dit spaargeld voornamelijk gebruikt voor de financiering van sociale woningbouw en infrastructuur. Macron heeft echter zijn ministers onder druk gezet om de defensie-uitgaven te verhogen. Vorige week wezen we al kort op de Franse defensiebelangen; lees het hier terug. Eric Lombard, ministre de l’Économie, kondigde deze week aan dat hij de spaargelden, waaronder de bestaande Livret A, voor defensie wil mobiliseren. De Fransen hopen zo extra defensie-uitgaven te financieren zonder de staatsschuld op te laten lopen. Ze willen ondertussen niet bezuinigen op de verzorgingsstaat of klimaatbeleid. Niet iedereen heeft vertrouwen in de zorgvuldige besteding van overheidsgeld.

Prijspeil Eurozone & Nederland (bron: Jeroen Blokland)

Of het wensdenken is en hoe het mobiliseren van spaargeld in andere EU-landen vorm zal krijgen, zal de komende tijd blijken. Met alle plannen voor extra schulden is één ding in ieder geval zeker: de inflatie is nog lang niet voorbij. Normaal gesproken konden we op Duitsland rekenen om de Zuid-Europese schuldendrang af te remmen, maar die tijden lijken voorbij. Merz, spreekt in de Bundestag over een ‘grote sprong voorwaarts’, niet alleen voor defensie en concurrentievermogen, maar ook voor klimaatbescherming. De Grote Sprong Voorwaarts kent u misschien nog als een campagne van de Chinese Communistische Partij, die uiteindelijk uitmondde in een hongersnood. Merz hoopt de Groenen aan zijn kant te krijgen door ook klimaatbeleid mee te nemen in de extra schulden die het land de komende tijd wil gaan maken door de schuldenbremse te versoepelen.

We eindigen deze week met hetzelfde als vorige week: meer inflatie en onrust is waarschijnlijk, bescherming daartegen is van oudsher de rol van goud.

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal  

Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.