Waarom stijgt de dollar en wat betekent dit voor goud?

Door stijgende rentes, geopolitieke onrust en angst voor een nieuwe recessie vluchten beleggers wereldwijd naar de Amerikaanse dollar. In de afgelopen twaalf maanden is de dollarindex al meer dan 22% gestegen, terwijl andere internationale valuta zoals de euro, het Britse pond en de Japanse yen hard onderuit gaan. Waarom stijgt de dollar zo hard? En wat betekent dit voor goud, die andere veilige haven?

Afgelopen zomer bereikte de dollar voor het eerst in twintig jaar pariteit met de euro, wat betekent dat de wisselkoers tussen deze munten gelijk was geworden. Hetzelfde dreigde begin deze week te gebeuren met het Britse pond, die in waarde kelderde na de aankondiging van een ongekend groot steunprogramma. De pond zakte tot een wisselkoers van $1,03, waarna de centrale bank ingreep door staatsobligaties op te kopen. Pariteit tussen deze twee valuta zou een historische mijlpaal betekenen, omdat het Britse pond altijd meer waard is geweest dan de Amerikaanse dollar.

Waarom stijgt de dollar?

De waarde van de dollar is sinds de jaren '80 niet meer zo hoog geweest ten opzichte van andere valuta als nu. Dat komt omdat beleggers bij toenemende onzekerheid op de financiële markten kapitaal weghalen uit de meer risicovolle opkomende economieën en veiligheid zoeken in de Verenigde Staten. Amerikaanse staatsobligaties zijn bovendien het meest liquide onderpand, wat betekent dat beleggers in tijden van stress hun risicovolle obligaties verkopen en omwisselen voor Amerikaanse staatsleningen.

Deze vlucht naar veiligheid klinkt paradoxaal, aangezien de Amerikaanse staatsschuld de $30 biljoen gepasseerd is en daarmee gelijk staat aan 126% van het bruto binnenlands product van de Verenigde Staten. Ter vergelijking, dat komt aardig in de buurt bij een staatsschuld van ruim 150% van het bbp voor een land als Italië. Toch zijn deze twee voorbeelden om verschillende redenen niet vergelijkbaar, redenen die verklaren waarom de dollar nu zo populair is.

Wereldmunt

De eerste reden is dat de Amerikaanse dollar nog altijd de belangrijkste valuta ter wereld is. De euro kan de dollar inmiddels bijna evenaren in het wereldwijde betalingsverkeer, maar de dollar blijft koning als het gaat om kredietverlening en valutareserves. Juist omdat er wereldwijd zoveel leningen verstrekt zijn in dollars hebben bedrijven en overheden die deze leningen zijn aangegaan voortdurend dollars nodig.

Amerikaanse dollar is nog altijd de belangrijkste internationale valuta (Bron: ECB)

Nu de rente op dollarleningen stijgt en de financieringscondities verslechteren willen partijen die in deze munt geleend hebben deze leningen sneller aflossen. Tegelijkertijd daalt de vraag naar nieuwe dollarleningen, waardoor de vraag naar dollars afneemt en het aanbod toeneemt. Het gevolg is dat de Amerikaanse dollar ten opzichte van bijna alle andere valuta in de wereld in waarde stijgt. Onderstaande grafiek laat deze beweging op de valutamarkt in één oogopslag zien.

Een opvallende uitzondering is de Russische roebel, die als enige in waarde steeg ten opzichte van de dollar. De roebel is in waarde gestegen omdat meer landen deze munt nodig hebben om Russisch gas te kopen. Er is sindsdien dus meer vraag naar roebels.

Bijna alle valuta dalen in waarde ten opzichte van de dollar (Bron: Tradingview)

Renteverhoging Federal Reserve

Een tweede reden waarom de dollar in waarde stijgt is de koerswijziging van de Federal Reserve. De Amerikaanse centrale bank begon al veel eerder dan andere centrale banken de rente te verhogen, waardoor het aantrekkelijker is om vermogen in Amerikaanse dollars aan te houden. De Europese Centrale Bank kwam pas veel later in actie, waardoor er nog steeds een groot renteverschil is tussen beide valutagebieden. Zo hanteert de Fed momenteel een beleidsrente van 3,25%, terwijl de ECB op een veel lagere rente van 0,75% zit.

De Amerikaanse centrale bank is van plan de rente verder te verhogen, waardoor het voor andere centrale banken moeilijker wordt om de achterstand in te halen. En dan speelt ook nog eens mee dat de ECB beperkt is in haar mogelijkheden om de rente te verhogen. Iedere rentestap verhoogt immers de druk op de zuidelijke landen als Italië, waardoor het risico van fragmentatie op de Europese obligatiemarkt op de loer ligt. Beleggers speculeren tegen de centrale bank door short te gaan op Italiaanse staatsleningen. Italië mag niet uit het peloton gelost worden als de ECB opschakelt.

Meer valutaproblemen

En dan zijn er ook landen die er een nog twijfelachtiger monetair beleid op nahouden. Neem bijvoorbeeld de Bank of England, dat nu tegelijkertijd de rente verhoogt en staatsobligaties opkoopt. Deze week moest de centrale bank ingrijpen om de rente op Britse staatsobligaties omlaag te brengen, omdat de markt deze niet meer wilde kopen. Beleggers hebben weinig vertrouwen in de overheidsfinanciën na de aankondiging van een groot steunprogramma. Dat straalt af op de waarde van het Britse pond.

Ondertussen houdt de Bank of Japan iedere vorm van renteverhoging op afstand, om te voorkomen dat de rente op de torenhoge staatsschuld oploopt. Vorige week moest de centrale bank van Japan voor het eerst in 1998 ingrijpen om de waarde van de yen te ondersteunen. De renteverschillen lopen daardoor zover uit elkaar dat het steeds minder aantrekkelijk wordt om de yen aan te houden.

Tenslotte heeft ook de euro heeft te lijden onder verslechterde marktomstandigheden. Vooral geopolitieke onrust met hoge energieprijzen en de impact daarvan op de verdiencapaciteit van Europese economieën maakt beleggers nerveus. De wisselkoers tussen de euro en de dollar zakte deze week zelfs even onder de $0,96.

Vlucht naar de dollar

Het resultaat van dit alles is een vlucht naar de dollar. Niet omdat de Amerikaanse economie er zo goed voor staat, maar omdat de situatie in de rest van de wereld nog veel slechter is. Door de sterke dollar wordt import voor de Verenigde Staten goedkoper, terwijl hun concurrentiepositie voor de export verslechtert. Een sterke dollar is ook voor de Amerikaanse economie dus niet per definitie een zegening.

Voor opkomende economieën is de sterke dollar rampzalig, omdat alle dollarschulden die ze hebben steeds duurder worden. Het IMF verwacht dat 60% van de arme landen in de problemen zal komen door de sterke dollar, tegenover 20% tien jaar geleden. Een vlucht naar dollars zet de valuta van de armste landen onder druk.

Wat betekent een sterke dollar voor de goudprijs?

Door de stijgende rente wordt de Amerikaanse dollar aantrekkelijker ten opzichte van goud. Historisch gezien heeft het edelmetaal dan ook een negatieve correlatie met de dollar. Maar met de huidige inflatie en alle geopolitieke onrust is de wereld blijven edelmetalen een waardevolle toevoeging in de beleggingsportefeuille als veilige haven buiten het financiële systeem.

Wat ook in het voordeel van goud spreekt is dat het een bescherming biedt tegen valutarisico. Spaarders kunnen zich beschermen tegen een waardedaling van de munt door een deel van hun vermogen om te zetten in goud. Centrale banken kunnen namelijk geen goud bijdrukken. In een deflatoire scenario gaat ook de goudprijs omlaag, maar veel minder dan andere beleggingen zoals aandelen en vastgoed.

 Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.