9.4
7.189 reviews
Nederlands
nl
Vorige week verscheen er op Holland Gold een artikel over de Europese Centrale Bank (ECB) die had gesteld dat de digitale euro ongeveer evenveel privacy zal bieden als contante betalingen. Dat bleek toch iets ingewikkelder te liggen, zo schreven wij in het artikel. Naar aanleiding van het artikel vroegen verschillende lezers zich af wat dan het nut was van de digitale euro. Op dit moment voegt de digitale euro nog weinig toe, maar kan deze in de toekomst wellicht wel een verrijking zijn voor het betalingsverkeer in Nederland?
Centrale banken hebben al vaak de redenen geponeerd voor de digitale euro. Een digitale versie van publiek geld zorgt ervoor dat geld meegaat met de tijd. Momenteel is er alleen digitaal geld dat is uitgegeven door commerciële banken (cryptocurrencies daargelaten), maar aangezien banken kunnen omvallen zijn er risico’s verbonden aan digitaal geld. Nu is men aangewezen op contant geld als alternatief voor de bankrekening, maar met de komst van de digitale euro komt er een publiek alternatief.
Daarnaast vermindert de digitale euro de afhankelijkheid van buitenlandse betaaldiensten. Met Nederlandse betaaldiensten zoals iDEAL behoort het Nederlandse betalingsverkeer tot de top van de wereld, maar dat geldt niet voor alle Europese landen. In veel Europese landen is men nog voor een deel afhankelijk van buitenlandse betaaldiensten zoals Paypal, Visa en Mastercard. Met de digitale euro hoopt Europa zijn strategische autonomie te vergroten.
De toegevoegde waarde van de digitale euro lijkt mee te vallen. Allereerst is het aantal digitale euro’s dat men kan aanhouden gelimiteerd. De precieze limiet moet nog worden vastgesteld, maar deze zal waarschijnlijk niet boven de 3000 euro liggen. Daarnaast wordt er ook geen rente betaald over de tegoeden die men aanhoudt in digitale euro’s. In economisch opzicht is dat logisch; aangezien centrale banken niet failliet kunnen gaan loopt men geen kredietrisico met de digitale euro. Uiteraard is er wel het risico op koopkrachtverlies door inflatie, net zoals dat nu het geval is.
Daarmee is de digitale euro vooralsnog alleen een betaalmiddel en geen spaarmiddel. Men kan immers geen grote bedragen aanhouden en ontvangt ook geen vergoeding in de vorm van rente. Menno Broos, projectleider digitale euro voor DNB, gaf in een podcast met Holland Gold ook al aan dat de digitale euro geen spaarmiddel wordt; ‘De betaalmarkt is zo essentieel voor de economie en tegelijkertijd zien we dat we die markt in Europa niet meer in eigen handen hebben. Daarom hebben we gezegd dat de digitale euro een betaalinstrument moet zijn’.
Er wordt vaak gesteld dat de afname van contant geld een digitale euro noodzakelijk maakt, maar dit argument lijkt weinig stand te houden. De algemene aanvaardbaarheid van contant geld is nu zelfs in de wet verankerd. De digitale euro biedt ook geen meerwaarde voor betalers met functiebeperkingen die moeite hebben met digitale betalingen. Bovendien is de digitale euro onderhevig aan een limiet en wordt er geen rente over betaald. Daarom is de toegevoegde waarde van de digitale euro voor Nederlandse betalers minimaal, zo zei Gijs Boudewijn, directeur Betaalverening Nederland, in een podcast met Holland Gold. In dat gesprek zegt Boudewijn ook dat de banken met het European Payments Initiative en de WERO wallet het argument van de ECB weerleggen. De ECB beweert namelijk dat een digitale euro nodig is omdat we te afhankelijk zijn van buitenlandse partijen. Maar die afhankelijkheid wordt nu dus al verminderd door de banken.
Het feit dat de digitale euro geen toegevoegde waarde heeft, maar wel mogelijke gevaren met zich meebrengt, zorgde al voor weerstand. Vooral het mogelijke gebrek aan privacy is een heikel punt. De ECB heeft aangegeven dat de digitale euro een grote mate van privacy zal bieden, aangezien rekeninghouders gepseudonimiseerd zijn, wat betekent dat de centrale bank geen persoonsgegevens kan zien die naar rekeninghouders herleidbaar zouden kunnen zijn. Maar aangezien er in Europa strenge regels zijn omtrent witwasregels en de financiering van terrorisme zullen gegevens nooit volledig anoniem zijn en zullen de banken, die de digitale euro distribueren, wel inzage hebben in de gegevens. Uiteindelijk kunnen autoriteiten dus wel zien welke betalingen met de digitale munt worden verricht.
Journalist Arno Wellens besprak in een podcast met Holland Gold uitgebreid de gevaren van de digitale euro. Volgens Wellens kan de digitale euro uitmonden in een dystopische munt, waarbij de privacy van betalers steeds meer in het geding komt. Hij noemde de munt een ‘vegetarische tijger’ en is bang dat gaandeweg steeds meer privacy wordt ingeleverd.
Maar een digitale euro zou tot veel meer in staat kunnen zijn, mits de nieuwe munt optimaal wordt benut. Als de limiet wordt verhoogd, of zelfs opgeheven, dan kan de digitale euro als tijdelijke veilige haven fungeren. Vandaag de dag zijn deposito’s bij commerciële banken gegarandeerd door het depositogarantiestelsel (DGS). Met een digitale euro die hogere of geen limieten kent kan het DGS zelfs worden afgebouwd, waardoor banken weer echt de prikkel krijgen verantwoord om te gaan met spaargeld. Maar goud is als veilige haven voor een langere periode een beter alternatief, aangezien edelmetaal zijn waarde ook over een langere periode behoudt.
Ook de centrale bank zou baat kunnen hebben bij een volledig benutte digitale euro. De centrale bank kan namelijk veel daadkrachtiger beleid voeren als er wel rente wordt geheven op de digitale euro. Dat kan bijvoorbeeld door middel van zogeheten tiered remuneration, waarbij verschillende schijven verschillende rentepercentages krijgen. Daardoor kunnen spaarders beter aangemoedigd worden geld te sparen of uit te geven. Dit beschreven we ook al in een eerder artikel. Het blijft natuurlijk de vraag of de interventie van de centrale bank de conjunctuurcycli daadwerkelijk dempt.
Met de digitale euro kunnen transacties ook programmeerbaar worden gemaakt. Bij smart contracts maken de partijen afspraken die automatisch door het systeem worden gecontroleerd. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer het ene bedrijf een product belooft te leveren aan een ander bedrijf. Met de digitale euro wordt het mogelijk om de betaling van de koper vast te zetten zodra het item wordt verzonden en de betaling vrij te geven aan de verkoper zodra het product is ontvangen. Tegelijkertijd kunnen kortingen automatisch worden toegekend als de leverancier voor een bepaalde datum en met de juiste kwaliteit levert, of zou de prijs juist automatisch verhoogd kunnen worden als de afgesproken datum niet wordt gehaald. De digitale euro kan zo de administratiekosten flink verminderen voor bedrijven.
Voorbeeld van de Zweedse centrale bank van een geprogrammeerde transactie. Het geld van de koper wordt vastgezet en pas vrijgegeven aan de autodealer als de auto in goede staat geleverd is. (Bron: Sveriges Riksbank)
Ook de overheid kan baat hebben bij programmeerbare transacties, zo schreef het OMFIF. Met behulp van smart contracts kunnen bepaalde overheidsfondsen vrijwel automatisch worden toebedeeld. Denk bijvoorbeeld aan subsidies voor sportverenigingen, die automatisch verleend kunnen worden op basis van het aantal leden. Momenteel gaat dit proces gepaard met een groot ambtenarenapparaat, maar met een Central Bank Digital Currency zou dit automatisch kunnen gebeuren.
Dit zijn dan ook argumenten die veelvoudig worden gebruikt door voorstanders van de digitaal geld. Echter zien tegenstanders van het digitale geld bovenstaande argumenten juist als gevaar en leidt programmeerbaarheid van een geldsysteem mogelijk tot misbruik en schending van de privacy. Voormalig kamerlid Mahir Alkaya waarschuwde ook al voor digitaal geld en de daarbij komende surveillancestaat in een interview bij Holland Gold. "Overheden moeten geen beperkingen opleggen aan het gebruik van geld en dus niet kunnen bepalen waar iemand het geld aan mag uitgeven. De anonimiteit van de transactie moet gewaarborgd worden als je digitaal geld ontwikkelt".
De digitale euro zou een verrijking kunnen zijn door de implementatie van nieuwe technologie en een duidelijke visie op hoe de digitale euro zou kunnen bijdragen. Maar of de digitale euro zijn potentieel ooit volledig benut, is maar zeer de vraag. De eerder aangehaalde Menno Broos gaf in de podcast aan dat hij niet verwacht dat de digitale euro snel aangepast wordt: ‘Ik zie het niet gebeuren dat je nu de digitale euro als betaalmiddel gaat lanceren en dat je dan over vijf of tien jaar gaat uitbreiden met een spaarfunctie. Technisch is het te realiseren, maar je moet van meet af aan duidelijk zijn wat je ermee gaat doen. Ons advies zou zijn; focus je met de middelen die je hebt op één doel’. Maar natuurlijk blijft het de vraag wat de noodzaak is van de digitale euro als er geen accuut probleem mee wordt opgelost.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
