Europese initiatieven benutten nu niet de volledige potentie, zo schrijft Christine Lagarde, president van de Europese Centrale Bank (ECB). In een opiniestuk in The Economist wijst Lagarde op drie drempels die Europese bedrijven hinderen in vergelijking met Amerikaanse evenknieën. In dit artikel beschrijven we het opiniestuk van Christine Lagarde, maar kijken we ook naar de komende rentevergadering van de ECB op donderdag.
Als eerste verbetering die Europa zou moeten doorvoeren wijst Lagarde op het spaargeld van Europeanen. Europeanen houden namelijk een derde van hun vermogen aan in contanten of op een betaalrekening, terwijl dat voor de Amerikaanse burgers slechts een tiende bedraagt. Contant geld en saldo’s op betaalrekeningen worden niet ingezet voor investeringen. Europese financiële markten lopen daardoor 8 biljoen euro mis, zo schrijf Lagarde.
Europeanen hebben toegang tot minder beleggingsopties en betalen veel hogere kosten dan Amerikanen. Zo betalen particuliere beleggers in Europese beleggingsfondsen bijvoorbeeld bijna 60 procent hogere kosten dan hun Amerikaanse tegenhangers. Europa zou daarom een breed pakket aan beleggingsopties moeten aanbieden dat in elk land gelijk is. Daardoor belandt er meer geld in de Europese kapitaalmarkten, wat gunstig is voor bedrijven die op zoek zijn naar kapitaal.
Zelfs wanneer spaargeld de kapitaalmarkt bereikt, blijft zestig procent ervan binnen de nationale grenzen geïnvesteerd, aldus de ECB-president. Dit komt doordat elk Europees land zijn eigen regels en belastingstelsels hanteert, wat resulteert in een gefragmenteerd geheel van afzonderlijke kapitaalmarkten. Hierdoor ontbreekt een echte gemeenschappelijke kapitaalmarkt waarin eenvoudig over landsgrenzen heen kan worden belegd. In tegenstelling tot Europa beschikt Amerika wel over een geïntegreerde kapitaalmarkt. De Amerikaanse kapitaalmarkt is daardoor ‘dieper’: er is meer kapitaal beschikbaar en de markt is meer liquide dan in Europa.
Voor een krachtige kapitaalmarkt zouden Nederlandse spaarders ook gemakkelijk in andere landen moeten kunnen beleggen. Lagarde pleit daarom voor een Europese kapitaalmarktunie, waarbij regels en belastingen geharmoniseerd worden. Ook moet er een Europese toezichthouder komen naar Amerikaans model. Zo vallen grote spelers onder Europees toezicht, terwijl kleinere partijen op nationaal niveau kunnen worden gecontroleerd.
Ten slotte schrijft Lagarde dat er veel te weinig durfkapitaal beschikbaar is voor startups in Europa. Hoewel Europeanen meer geld sparen dan Amerikaanse huishoudens, vertaalt dat zich niet in een grote beschikbaarheid aan kapitaal voor innovatieve bedrijven. Veel Europese bedrijven zijn afhankelijk van Amerikaanse partijen voor de financiering van leningen. Ook Draghi wees in zijn rapport op het feit dat veel succesvolle Europese startups het hoofdkantoor verplaatste naar Amerika. De beschikbaarheid van kapitaal speelt daar een rol in.
Ook pensioenfondsen en banken zouden meer in startups kunnen beleggen. Zo beleggen pensioenfondsen slechts 0,01 procent van het vermogen in durfkapitaal. Alleen Nederlandse pensioenfondsen beschikken al over een vermogen van zo’n 1500 miljard. Volgens Lagarde zou het startups enorm helpen als pensioenfondsen een vergelijkbaar percentage als Amerikaanse pensioenfondsen zouden beleggen in durfkapitaal. Banken zouden op hun beurt makkelijker obligaties op de balans moeten kunnen verkopen om kapitaal vrij te maken voor bedrijven.
Op BNR Nieuwsradio werd uitgebreid ingegaan op het opiniestuk van Lagarde met econoom Han de Jong. De econoom erkent de problemen van de versnipperde kapitaalmarkten, maar het opiniestuk verschafte volgens hem geen nieuwe inzichten. De ECB toonde zich namelijk al meermaals voorstander van de kapitaalmarktunie. De versnipperde kapitaalmarkt belemmert innovatieve bedrijven in het verkrijgen van voldoende financiering, waardoor hun groei wordt gehinderd. ‘Lagarde heeft een punt, want er zijn genoeg slimme mensen in Europa en er is ook genoeg spaargeld. Het lukt ons alleen niet om dat spaargeld in te zetten om mondiaal toonaangevende ondernemingen op te zetten’, zo vertelt De Jong.
Toch plaatst huiseconoom van BNR enkele kanttekeningen bij de oplossingen die Lagarde aandraagt: ‘De ECB hamert vaak op het belang van een kapitaalmarktunie. En hoewel dat zeker zou helpen, vraag ik me af of daarmee al onze problemen zijn opgelost. De werkgeversorganisaties in ons land, zoals AWVN, MKB Nederland en VNO-NCW, publiceerden onlangs hun arbeidsvoorwaardennota voor 2025. Daarin staat een lijst van de belangrijkste knelpunten die ondernemers ervaren. Een gebrek aan financieringsmiddelen staat wel op die lijst, maar op de tiende plaats. Bovenaan staan regeldruk, hoge loonkosten, de gebrekkige beschikbaarheid van personeel en hoge energiekosten. Dit geeft me toch een slecht gevoel, want het lijkt erop dat autoriteiten de versnipperde kapitaalmarktunie als een excuus gebruiken, terwijl er op andere terreinen ook veel te doen is’.
Daarnaast heeft de ECB volgens De Jong boter op het hoofd. Het is immers de ECB die toezicht moet houden op de banken. Juist dat toezicht moedigde de banken afgelopen jaren aan een zeer voorzichtig kredietbeleid te voeren. Daardoor was er minder risicokapitaal beschikbaar. ‘Als je heel kritisch wilt zijn, zou je je kunnen afvragen of de ECB zelf misschien onderdeel van het probleem is’, aldus De Jong.
Aankomende donderdag vindt er weer een rentevergadering plaats van de ECB. Persbureau Reuters schreef dat de ECB de rente waarschijnlijk weer verlaagt met 0,25 procentpunt. Verschillende analisten verwachten dat de rente in 2025 verder verlaagd wordt tot onder het neutrale niveau, wat betekent dat de ECB de economie weer gaat stimuleren. Het neutrale niveau wordt momenteel op een tarief tussen 2 en 2,5 procent geschat. De herfinancieringsrente, het tarief dat banken betalen om geld te lenen bij de ECB, bedraagt momenteel nog 3,40 procent. De huidige rente koelt de economie dus nog altijd af.
In de volgende grafiek is goed te zien dat hoge energieprijzen na verloop van tijd hun doorwerking vonden in andere productgroepen. Momenteel dalen energieprijzen vergeleken met een jaar eerder. Bron: ECB)
De inflatie in de eurozone daalt al geruime tijd. In november steeg de inflatie in de eurozone dan wel met 0,4 procent, maar met 2,4 procent prijsstijging op jaarbasis wijkt de inflatie niet meer veel af van het beleidsdoel van 2 procent. Aangezien de Europese economie het erg lastig heeft, terwijl de ECB verwacht dat de inflatie zal dalen, ziet de centrale bank ruimte voor verdere renteverlagingen. De komende tijd zal blijken of de lagere rente de Europese economie uit het slop kan trekken.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
