9.4
7.541 reviews
Nederlands
NL
Europa pleegt economische zelfmoord en de meeste mensen hebben nog niet door wat er op ons afkomt. Deze week kijken we naar nieuws uit de drie grootste Europese economieën en zien we dat de kern van het probleem overal hetzelfde is: beleid. Politiek die hervormingen uitstelt, bedrijven verstikt en jongeren wegjaagt. Het verklaart waarom beleggers hun vertrouwen verliezen en vluchten naar tastbare zekerheid zoals goud in de zogenoemde debasement trade.
U heeft het ongetwijfeld al meegekregen: de politieke crisis in Frankrijk is opnieuw verergerd. Nog voordat we Sébastien Lecornu, de opvolger van premier Bayrou, goed en wel aan u konden voorstellen, was hij alweer vertrokken. Hij hield het nog geen maand vol als premier en trad slechts veertien uur na de bekendmaking van zijn kabinet af. Op naar premier zes binnen twee jaar!
Sébastien Lecornu (bron: Ecole Polytechnique)
Hoe dit hoofdstuk van de politieke crisis zich verder ontwikkelt, bespreken we in een ander artikel. Nu laten we zien hoe deze situatie bijdraagt aan een braindrain en het toekomstige verdienvermogen van Frankrijk aantast. De kern van het Franse probleem ligt bij het begrotingstekort en wat we eerder de Franse schuldenverlamming noemden. Het systeem zit muurvast, en echte hervormingen lijken niet langer mogelijk. Frankrijk moet hervormen maar kan het niet. De Franse verzorgingsstaat is het grootste probleem. De overheid slokt inmiddels 58 procent van de Franse economie op.
Met name de pensioenen vormen een groot probleem. Een korte samenvatting zonder dit eerdere artikel compleet te herhalen: Frankrijk kent een volledig omslagstelsel voor pensioenen. Dat betekent dat er, anders dan in Nederland, geen kapitaal wordt opgebouwd en belegd, maar dat de werkenden rechtstreeks betalen voor de pensioenen. Door de vergrijzing wordt dat steeds moeilijker.
Frankrijk is binnen de eurozone nummer één als het gaat om de uitgaven aan pensioenen als aandeel van het nationale inkomen. 25 procent van de totale overheidsuitgaven gaat naar pensioenen. Daarom worden pensioenen voor een groot deel met nieuwe schulden betaald. Sinds het aantreden van Macron in 2017 is de staatsschuld met ruim €812 miljard toegenomen, waarvan 44 procent naar pensioenuitgaven ging. Een extra toekomstige last voor de jongere generaties dus. 
Franse gepensioneerden hebben een hoger inkomen dan werkenden (bron: Financial Times)
Franse gepensioneerden ontvangen hogere uitkeringen van de overheid dan hun leeftijdsgenoten elders in het Westen en dat ook nog eens meerdere jaren eerder. Het resultaat is een situatie waarin gepensioneerden inmiddels een hoger gemiddeld inkomen hebben dan de werkende bevolking die hun pensioenen betaalt. Frankrijk is daarmee het enige land ter wereld, en in de geschiedenis, waar dit het geval is.
Je krijgt ineens veel begrip voor Macrons pensioenhervormingen uit 2023, waarbij de pensioenleeftijd werd verhoogd van 62 naar 64 jaar. Maar juist die hervorming willen veel politici (en kiezers) nu weer terugdraaien. Een echte ramkoers, of zoals de Franse econoom Olivier Blanchard het zegt: “Het opschorten van de pensioenhervorming is een sprong zonder parachute.”
Een bedrijf in Frankrijk moet €95.000 uitgeven om iemand een nettosalaris van €39.000 te betalen (bron: Michael A. Aurouet)
Wat dit concreet betekent zien we in het bovenstaande plaatje. Inclusief werkgeverslasten is een Franse werkgever ruim €95.000 kwijt voor een medewerker die een nettosalaris krijgt van €39.000. In Frankrijk worden de jongere generaties die gezinnen moeten onderhouden gedwongen grote offers te brengen voor de ouderen, die een grotere groep stemmers vertegenwoordigen. Een omgekeerde wereld.
Er is zeker ook een groeiend verzet tegen de hoge belastingen onder jongere werkenden en ondernemers. Maar een groeiend aantal hoogopgeleide jongeren kiest er simpelweg voor om te emigreren, aldus Le Figaro. Er is een groeiend aantal afgestudeerden van topuniversiteiten dat zijn toekomst buiten Frankrijk zoekt.
15 procent van de jonge afgestudeerden van Franse ingenieurs- en managementscholen kiest ervoor om naar het buitenland te vertrekken. De hoge belastingen en lage nettolonen zijn daarbij de belangrijkste drijfveren. De populairste bestemmingen voor jonge Franse afgestudeerden zijn Noord-Amerika, Duitsland en Zwitserland. In dat laatste buurland verdien je al snel het dubbele van wat je in Frankrijk krijgt.
Uit een onderzoek onder jonge afgestudeerden blijkt dat 57% van de respondenten overweegt om binnen drie jaar te emigreren, waarvan 21% dit “zeer serieus”. Maar liefst 86% noemt een loonsverhoging de belangrijkste maatregel om hen in Frankrijk te houden. Le Figaro spreekt in dit verband expliciet van een “braindrain”. Er zijn inmiddels veel meer Fransen die leidinggeven aan unicorns in de VS dan in Frankrijk. Wordt vervolgd!
Het Duitse statistiekbureau Destatis publiceerde deze week harde cijfers over de staat van de Duitse industrie. In augustus daalde de industriële productie met 4,3 procent ten opzichte van de voorgaande maand, in reële termen en na correctie voor seizoens- en kalendereffecten. De daling werd vooral veroorzaakt door een forse terugval in de grootste industriële sector van Duitsland. De productie in de auto-industrie nam met 18,5 procent af ten opzichte van juli. In september berichtten we al over de tienduizenden banen die in de komende periode in de sector worden geschrapt, evenals over de afschaling van de productie bij Volkswagen.
De ontwikkeling van de Duitse industriële productie, een duidelijke trendbreuk. (bron: Thorsten Polleit)
De Duitse econoom Thorsten Polleit schrijft hierover op X:” Duitsland bevindt zich in een vrije val — op weg naar het derde opeenvolgende recessiejaar.” Eerder schreven we dit artikel over de verborgen Duitse recessie. Ook de Financial Times ziet een vergroot risico dat de grootste economie van de eurozone opnieuw in een recessie belandt. De industriële productie is inmiddels terug op het niveau van 2005. Volgens de Britse krant zijn de cijfers “onverwacht slecht”, vooral de inzinking in de auto-industrie.
Economen rekenden niet op een daling van 4,3 procent, maar gingen uit van slechts 1 procent. “De industriële productie keldert als een steen,” schreef Carsten Brzeski, hoofd macro-economie bij ING, in een notitie aan klanten. Eerder deze week kwam BMW nog met een winstwaarschuwing vanwege slechte resultaten in China. Mercedes-Benz en Porsche worstelen met hetzelfde probleem.
De Duitse auto-industrie zit in een existentiële crisis. De concurrentiepositie van Duitse fabrikanten verslechtert, niet alleen door de opmars van Chinese producenten, maar ook door het verdwijnen van goedkope energie als fundament van het Duitse industriële model. Wie had ooit gedacht dat een industriële natie niet kan draaien op windturbines en zonnepanelen?
Alsof er nog niet genoeg slecht nieuws was voor Duitsland, liet chemiegigant Ineos deze week weten de productie in het land te verlagen. In de getroffen fabrieken worden grondstoffen gemaakt die worden gebruikt in onder meer de defensie-, auto-, hernieuwbare-energie- en farmaceutische sector. Ook hier spelen hoge kosten de belangrijkste rol. “Europa pleegt industrieel zelfmoord,” aldus de CEO van Ineos Inovyn.
De politiek lijkt inmiddels langzaam wakker te worden. Verschillende Europarlementariërs verzetten zich tegen het verbod op nieuwe auto’s met verbrandingsmotor. In het FD lezen we zelfs dat er inmiddels een meerderheid lijkt te zijn die het verbod van tafel wil vegen. Interessant detail: niet alleen een Europarlementariër van GroenLinks-PvdA, maar ook de liberale D66 verdedigde het verbod.
Interessant om verder te lezen: hoe verstikkende arbeidswetgeving de Europese innovatie afremt.
Nik Storonsky, miljardair en medeoprichter van Revolut, heeft officieel zijn woonplaats verplaatst van het Verenigd Koninkrijk naar de Verenigde Arabische Emiraten. Hoewel noch hijzelf noch Revolut daar inhoudelijk op hebben gereageerd, vermoeden velen dat de verhuizing te maken heeft met de hoge Britse belastingen. Eerder dit jaar schreven we al over het groeiende fenomeen van de ‘vluchtende Britse miljonair’. Waarom is dit zo relevant?
Miljardair Nik Storonsky is vertrokken naar de VAE (bron: Financial Times)
Duizenden miljonairs vertrekken momenteel uit het VK om dezelfde reden. De Britse schatkist kan hierdoor de komende tien jaar tot wel £111 miljard mislopen. Het onderstreept dat de zogenoemde Laffer-curve geen theoretisch concept is, maar een economische realiteit: een hogere belastingdruk leidt niet automatisch tot hogere belastingopbrengsten.
De verklaring is simpel: mensen passen hun gedrag aan. Deze zomer werd Rachel Reeves, de Britse minister van Financiën, nog met haar neus op die feiten gedrukt toen bleek dat de belastinginkomsten waren gedaald na een verhoging van de belasting op vermogenswinsten. Als overheid kun je dus niet eindeloos de belastingen verhogen en tegelijk verwachten dat de welvaart behouden blijft.
Een belangrijke les voor politici in veel Westerse landen, die vermoedelijk al aan de verkeerde kant van de Laffer-curve zitten en hopen hun begrotingstekort met hogere belastingen te dichten. De oplossing voor het tekort zal moeten komen van een kleinere overheidsbegroting of meer schulden en uiteindelijk steun van de centrale bank. Welke van de twee waarschijnlijker is, mag u zelf invullen. Maar gezien de historische stijging van de goudprijs en de populariteit van de ‘debasement trade’ lijkt de markt het antwoord al te geven.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
