9.5
7.239 reviews
Nederlands
nl
Het geopolitieke schaakspel tussen de Verenigde Staten en China heeft een nieuw dieptepunt bereikt. Als reactie op zware Amerikaanse importheffingen van maar liefst 145% op Chinese goederen, besloot China recent de uitvoer van een breed scala aan zeldzame aardmetalen (rare earth elements: REE's) naar de VS stop te zetten. Deze stap brengt de VS direct in gevaar op verschillende kritieke fronten. Wat betekent dit voor de Amerikaanse economie?
Zeldzame aardmetalen vormen de ruggengraat van moderne technologieën. Smartphones, laptops en tablets: allemaal bevatten ze REE’s. Eerder schreven we al over de strijd om kritieke grondstoffen, waarbij de Verenigde Staten lijnrecht tegenover China staan. Ook de groene revolutie leunt sterk op deze metalen, essentieel voor elektrische voertuigen, windturbines en zonne-energie-installaties. Nu geopolitieke spanningen oplopen, gebruikt China haar marktdominantie als wapen in de handelsoorlog.
Hoewel deze grondstoffen als "zeldzaam" worden aangeduid, zijn aardmetalen wereldwijd relatief overvloedig aanwezig. Het probleem zit vooral in het ontbreken van raffinaderijen om ze te verwerken. Terwijl de VS pas recent investeert in deze infrastructuur, bouwde China de afgelopen decennia een wereldwijd netwerk op voor winning en verwerking. Volgens het Internationale Energieagentschap beheerst China momenteel 77% van de wereldwijde productie van geraffineerde REE’s, een dominantie die het nu politiek inzet.
Toenemende Chinese marktdominantie (Bron: IEA)
De nieuwe exportbeperkingen (die onder meer samarium, gadolinium, terbium, dysprosium, lutetium, scandium en yttrium omvatten) vereisen dat Chinese bedrijven speciale vergunningen aanvragen voor export. Volgens het Center for Strategic & International Studies (CSIS) zullen deze beperkingen leiden tot grote verstoringen in wereldwijde toeleveringsketens. Amerikaanse technologiebedrijven komen voor een dilemma te staan: productie vertragen, kosten drastisch verhogen of dure alternatieven zoeken.
Misschien nog verontrustender zijn de implicaties voor de Amerikaanse defensiesector. REE’s zoals galium, germanium en antimoon (onderdeel van eerdere exportstops) zijn essentieel voor militaire toepassingen zoals raketgeleidingssystemen, radars en satellietcommunicatie. Het Pentagon waarschuwde al jaren voor de gevaren van afhankelijkheid van China voor strategische materialen zoals magneten.
Voormalig defensieminister James Mattis benadrukte in de National Defense Strategy van 2018 het belang van grondstoffenzelfstandigheid en sterke allianties om de militaire voorsprong van de VS te behouden. Met de huidige zet vanuit Beijing wordt duidelijk dat dit advies nog te weinig is opgevolgd.
De Amerikaanse kwetsbaarheid doet denken aan de controverse rond Nord Stream 2, waarbij president Trump Duitsland bekritiseerde vanwege zijn afhankelijkheid van Russisch gas. Ook de VS blijkt nu afhankelijk van een geopolitieke rivaal, voor de fundamenten van zijn industrie en defensie.
Overzicht van zeldzame aardmetalen voor defensie (Bron: Air&Space Forces)
De Amerikaanse auto-industrie, vooral die in de transitie naar elektrische mobiliteit, staat nu eveneens voor aanzienlijke uitdagingen. Aardmetalen zijn essentieel voor elektromotoren in elektrische voertuigen en de plotselinge beperking van deze materialen betekent niet alleen hogere kosten, maar ook vertragingen in productie en een mogelijke rem op de groei van elektrische mobiliteit.
Traditionele voertuigen zijn eveneens kwetsbaar, aangezien katalysatoren in brandstofauto’s gebruikmaken van zeldzame aardmetalen. Zonder stabiele aanvoer dreigt een kettingreactie van kosteninflatie en verstoringen in de autosector.
De impact van China’s maatregelen reikt veel verder dan specifieke sectoren. Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) ondermijnen deze handelsspanningen de mondiale economische groei en versterken ze de inflatie. IMF-directeur Kristalina Georgieva waarschuwde dat de onzekerheid op wereldmarkten toeneemt, juist nu centrale banken wereldwijd al worstelen met renteverhogingen en hoge inflatie.
Op lange termijn dwingt deze situatie de VS tot actie. Het CSIS verwacht toename van investeringen in binnenlandse mijnbouwbedrijven zoals MP Materials, nauwere samenwerking met bondgenoten als Canada en Australië, en meer aandacht voor recycling en innovatieve materialen.
De Europese Commissie presenteerde de Critical Raw Materials Act, met als doel om vóór 2030 aanzienlijk minder afhankelijk te zijn van China. Toch blijft een kortetermijnoplossing buiten bereik.
Daarnaast speelt Groenland een sleutelrol in de toekomstige toeleveringsketen. Het eiland beschikt over vrijwel alle zeldzame aardmetalen en wordt gezien als de grootste ontwikkelbare bron buiten China. Voor de VS ligt hier een unieke kans: via samenwerking strategische hulpbronnen veilig stellen, en zo de geoplitieke machtsbalans beïnvloeden.
De directe gevolgen van China's exportstop zullen voor de VS zwaar zijn, met economische pijn, vertraagde innovaties en mogelijk strategische gevolgen voor defensie. Hoewel er hoop bestaat op lange termijn oplossingen en diversificatie, staat vast dat deze gebeurtenis een keerpunt markeert in de wereldwijde machtsverhoudingen. Wat nu volgt, is een wereldwijde herpositionering, met grondstoffen als inzet van geopolitieke invloed.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
