Spoofing: Zo manipuleerde JP Morgan de goudmarkt

Door: Frank Knopers

Handelaren van de Amerikaanse bank JP Morgan hebben zeker tien jaar lang de goudmarkt gemanipuleerd. Drie handelaren plaatsten bijna dagelijks fictieve orders om de prijzen van edelmetalen in een bepaalde richting te bewegen. En daar profiteerden ze van, omdat ze daardoor tegen een lagere prijs konden inkopen en tegen een hogere prijs konden verkopen. Drie handelaren van JP Morgan die de markt jarenlang manipuleerden riskeren lange gevangenisstraffen.

Volgens een voormalig handelaar van JP Morgan, John Edmunds, was deze vorm van manipulatie een standaard gebruik. Dagelijks plaatsten handelaren grote orders, die vaak binnen enkele seconden weer werden ingetrokken. Deze vorm van marktmanipulatie is ook wel bekend als spoofing. Volgens Edmunds ging dat al jaren zo toen hij in 2009 voor JP Morgan begon te werken. Ook andere banken werkten op een vergelijkbare manier om meer winst te maken met de handel in edelmetalen.

Spoofing

Edmunds vertelde hoe hij deze praktijk leerde van handelaren bij JP Morgan. Als hij voor een hogere prijs goud wilde verkopen, dan plaatste hij eerst een verkooporder net iets boven de marktprijs. Daarna plaatste hij een veel grotere kooporder voor een veel hogere prijs, om aan de markt het signaal af te geven dat een grote koper in de markt bereid is een hoge prijs te betalen. Maar voordat die kooporder uitgevoerd kon worden trok hij die order weer in. Door deze actie steeg de goudprijs, waardoor de handelaar erin slaagde om tegen een hogere prijs goud te verkopen. Om het edelmetaal tegen een lagere prijs te kunnen kopen deden handelaren precies het tegenovergestelde. Dan plaatsten ze eerst een kooporder net onder de marktprijs, gevolgd door een grote verkooporder tegen een veel lagere koers, om die laatste binnen enkele seconden weer in te trekken.

Deze techniek werkte niet altijd, maar vaak genoeg om winstgevend te zijn. Sinds 2010 is het echter niet meer toegestaan om op deze manier de markt te manipuleren. Handelaren mogen nog steeds orders intrekken, maar niet als het onderdeel is van een strategie om winst te maken en andere handelaren te duperen. Er moet wel degelijk een intentie zijn om geplaatste order daadwerkelijk uit te voeren. En precies dat is waar drie handelaren van JP Morgan van worden verdacht. De handelaren voeren als verdediging op dat ze nooit de intentie hebben gehad om iemand te misleiden. Ook verwijzen ze naar de praktijk van high frequency trading, geautomatiseerde handel van computers die op de milliseconde plaatsvindt. Ook deze algoritmes zouden de markt manipuleren, al is het niet zo zichtbaar omdat het zo snel gebeurt. Om de drie handelaren te kunnen bestraffen is dus meer bewijslast nodig, zoals opgenomen telefoongesprekken en berichten die ze elkaar gestuurd hebben.

Manipulatie goudmarkt

Christopher Jackman, een consultant die in opdracht van het Amerikaanse openbaar ministerie onderzoek doet naar deze marktpraktijken, haalde een aantal voorbeelden aan waarin JP Morgan de markt manipuleerde. Hij baseert zich daarbij op cijfers van de CME, de Amerikaanse termijnmarkt voor grondstoffen. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat JP Morgan in 2010 een keer een kooporder plaatste voor vijf goudcontracten (één contract heeft betrekking op 100 troy ounce goud) voor 50 cent onder de marktprijs, waarna de bank direct een verkooporder plaatste voor 170 contracten. Ter vergelijking, dat was meer dan de helft van alle verkooporders die op dat moment in het orderboek stonden. Daardoor daalde de goudprijs, waardoor de kooporder voor vijf contracten werd doorgevoerd. Daarna annuleerde de handelaar van JP Morgan de grote verkooporder van 170 contracten. Dit alles gebeurde binnen een tijdsbestek van drie seconden.

Een ander voorbeeld komt uit januari 2012, toen een handelaar van de bank een kooporder voor 80 contracten plaatste, destijds goed voor een waarde van $13 miljoen. Daardoor steeg de goudprijs en kon de handelaar vijf goudcontracten tegen een hogere koers verkopen. De kooporder verdween daarna weer uit het orderboek. Dit alles gebeurde in minder dan 15 seconden. Vergelijkbare praktijken vonden plaats bij andere edelmetalen, zoals zilver.

Banken onder vergrootglas

De laatste jaren liggen verschillende goudbanken onder een vergrootglas die op deze manier de goudprijs manipuleerden. In 2020 werden twee handelaren van Deutsche Bank schuldig bevonden aan spoofing, een jaar later gebeurde dat met twee handelaren van Bank of America. De drie handelaren van JP Morgan riskeren een jarenlange gevangenisstraf, indien ze schuldig worden bevonden aan deze vorm van manipulatie.

JP Morgan is één van de grootste namen onder de goudbanken. Niet alleen beheert de bank veel fysiek edelmetaal voor verschillende partijen, ook is het een grote speler op de termijnmarkt voor edelmetalen. Eind maart had de bank voor $330 miljard aan derivaten voor edelmetalen uitstaan, omgerekend ongeveer 67% van alle posities van banken. Hun positie op de termijnmarkt is drie keer zo groot als die van de Citigroup, de tweede grootste speler in deze markt.

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.