16 sep. 2022
door 
Categorieën: 
Door: Frank Knopers
De oorlog in Oekraïne heeft een economische oorlog ontketend die verstrekkende gevolgen kan hebben voor de wereldeconomie en het internationale monetaire systeem. Volgens kredietanalist Zoltan Pozsar van Credit Suisse kan dit zelfs de aanzet geven tot een nieuw monetair systeem. Een systeem waarin de Amerikaanse dollar een minder grote rol zal spelen en grondstoffen juist belangrijker zullen worden. Dit zal volgens hem gepaard gaan met een economische depressie en verlies van welvaart in met name het 'rijke' Westen. Maar krijgt de kredietanalist van Credit Suisse ook gelijk?
Bloomberg organiseerde onlangs een debat tussen Zoltan Pozsar en zijn leermeester Perry Mehrling, professor aan de Boston University. In 2013 werkten de twee samen aan een wetenschappelijke publicatie over het schaduwbanksysteem en de werking van de financiële systeem, maar nu verschillen ze van mening over de toekomst van het dollarsysteem. Het levert een interessant en leerzaam gesprek op, waarin verschillende inzichten over het financiële systeem bij elkaar komen. Zo verwacht Mehrling niet dat de logistieke en geopolitieke problemen de toekomst van het dollarsysteem fundamenteel zullen veranderen.
Deglobalisering
De visie van Pozsar is dat een decennialange trend van globalisering dit jaar is omgeslagen in de-globalisering. Dit heeft grote gevolgen voor met name de Westerse wereld, omdat die het meest geprofiteerd hebben van goedkope spullen uit China en goedkope energie uit Rusland. Door een vijandige houding van het Westen zoeken Rusland en China steeds meer toenadering tot elkaar, waardoor het zwaartepunt van de economische macht naar het oosten verschuift. Deze twee landen beschikken samen over veel productiecapaciteit en energiebronnen.
Vanuit deze context voorziet Pozsar dat de dollar in waarde zal dalen ten opzichte van grondstoffen. Hij verwacht dat landen meer reserves van strategische grondstoffen zullen aanhouden en daar meer waarde aan zullen toekennen dan aan hun dollarreserves. Bovendien zullen meer landen in andere valuta dan dollars gaan handelen, waardoor het aanhouden van dollarreserves minder vanzelfsprekend wordt. Andere valuta zoals de roebel en de yuan zullen een grotere rol gaan spelen.
Volgens Pozsar zijn centrale banken op dit moment niet bij machte de huidige inflatie onder controle te brengen, omdat de hoge energieprijzen vooral politiek van aard zijn. Met renteverhogingen proberen centrale banken geloofwaardig te blijven, omdat ze het mandaat hebben om prijsstabiliteit na te streven. Maar centrale banken kunnen geen olie of graan bijdrukken om de economie te ondersteunen.
Dollardominantie
Professor Mehrling onderschrijft een aantal van deze trends, maar ziet daarin vooralsnog geen grote bedreiging voor het internationale dollarsysteem. De hoge inflatie waar we nu mee te maken hebben zegt volgens hem veel meer over verstoringen in logistieke ketens dan over het vertrouwen in de dollar. Hij verwacht dat deze verstoringen, veroorzaakt door de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne, op den duur zullen afnemen en dat daarmee ook de inflatie zal verminderen. Hij is daarom terughoudend om de huidige trend van steeds hogere prijzen verder door te trekken in zijn analyse.
In oktober verschijnt een nieuwe boek van Mehrling, getiteld Money and Empire, waarin hij benadrukt dat er een contradictie is ontstaan tussen de politieke realiteit van natiestaten en de financiële realiteit van een wereldwijd financieel systeem. Met dat laatste doelt hij op de wereldwijde verankering van de dollar in het financiële systeem en dat dit de valuta is waarin banken internationaal handelen en waarin de meeste schulden genoteerd staan. De Federal Reserve speelt in dit systeem een belangrijke rol, omdat alleen deze centrale bank in noodgevallen liquiditeit kan verstrekken. Bijvoorbeeld door de balans open te stellen via swaplines of via een repo loket.
Mehrling heeft ook een andere kijk op de ontkoppeling van goud en de dollar in 1971. Deze gebeurtenis wordt door velen gezien als een faillissement van het dollarsysteem, maar volgens hem was dit meer een groeipijn in de evolutie van een onshore naar een offshore dollarsysteem na de ineenstorting van het Bretton Woods stelsel. Daar hadden de Verenigde Staten uiteraard wel belang bij, omdat het ruimte gaf om de tekorten verder op te laten lopen.
