Westerse sancties kunnen goudmarkt verder ontregelen

Westerse sancties tegen Rusland kunnen de goudmarkt op verschillende manieren ontregelen. Door beperkingen aan het vliegverkeer wordt het voor Rusland moeilijker om goud te exporteren naar Europa, terwijl uitsluiting van diverse Russische banken van het SWIFT betaalsysteem een extra obstakel kan worden. Deze banken vervullen namelijk een belangrijke rol in de Russische goudmarkt. En dan hebben we het nog niet gehad over een mogelijke boycot van Russische smelterijen. In dit artikel leggen we uit welke gevolgen westerse sancties kunnen hebben voor de internationale goudmarkt.

Vliegverkeer aan banden

In het voorjaar van 2020 werd de goudmarkt ontregeld door de coronapandemie. Om de verspreiding van het virus zoveel mogelijk te beperken legden landen wereldwijd het vliegverkeer aan banden. Dit had grote gevolgen voor de internationale goudmarkt, omdat men doorgaans passagiersvliegtuigen gebruikt om goudstaven naar andere landen te verplaatsen. Daardoor stegen de premies en levertijden.

Omdat het vliegverkeer was uitgedund kon men niet genoeg goud vervoeren tussen belangrijke knooppunten in de goudmarkt, met als gevolg grote prijsverschillen tussen goud in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Ook konden mijnen hun goud niet meer zo makkelijk exporteren naar belangrijke knooppunten als Dubai en Zwitserland. Toen de vliegbeperkingen afnamen ging er massaal goud vanuit Zwitserland naar de VS. Het duurde nog tot het najaar van 2020 voordat de markt weer stabiliseerde.

Deze landen hebben het luchtruim voor Russische vliegtuigen gesloten

Goud en palladium

Bloomberg berichtte vorige week dat Russische producenten van palladium op zoek zijn naar alternatieve routes, nu veel westerse landen geen reguliere passagiersvluchten vanuit Rusland meer toestaan. Rusland heeft een aandeel van 40% in de wereldwijde palladiumproductie en is daarmee vitaal voor de palladiummarkt. Het land moet dus op zoek naar andere manieren om dit edelmetaal bij haar afnemers te krijgen. Dat zijn voornamelijk autofabrikanten, die het edelmetaal verwerken in katalysatoren. Door de krapte op de palladiummarkt en de geopolitieke onrust is de palladiumprijs dit jaar al met meer dan 30% gestegen.

De kans is groot dat deze problemen ook gevolgen zullen hebben voor de Russische export van goud. De laatste jaren is Rusland - als derde grootste goudproducent ter wereld - veel meer goud gaan exporteren. Een groot gedeelte daarvan gaat naar het Verenigd Koninkrijk, waar de grootste goud-ETF's ter wereld hun voorraad aanhouden.

Kijken we naar de volledige lijst met goudbaren van het SPDR Gold Trust (GLD), het grootste goud-ETF ter wereld, dan zien we tientallen pagina's met goudbaren van Russische smelterijen. In de kluis van dit goudfonds liggen bijna duizend goudstaven van 12,5 kilo. Veel daarvan zijn de laatste jaren pas toegevoegd aan de voorraad. De beperking aan het vliegverkeer tussen Europa en Rusland betekent dat het Russische goud nu via een omleg naar de Europese markt moet.

Veel Russische goudbaren op de barenlijst van het SPDR Gold Trust (Bron: SPDR)

SWIFT

Een ander probleem voor de goudmarkt is de uitsluiting van een aantal banken van het SWIFT betaalsysteem. Banken als VTB, Sberbank en Gazprombank spelen een belangrijke rol in de Russische goudmarkt. Zij kopen de binnenlandse goudmijnproductie op en verkopen deze door aan de centrale bank of aan het buitenland. Wanneer deze banken onder het westerse sanctiebeleid vallen zou dat dus ook de export van goud raken.

Het wegvallen van het Russische aanbod op de wereldwijde goudmarkt zou betekenen dat er veel minder edelmetaal op de markt komt, wat de druk op de markt verder verhoogt. Zeker nu de goudprijs stijgt en veel beleggers in Europa en de VS hun toevlucht zoeken in het edelmetaal. Meer vraag en minder aanbod betekent dat de premies in de goudmarkt verder kunnen oplopen.

De centrale bank van Rusland maakte kort na de invoering van de sancties al bekend dat ze weer goud gaat opkopen uit binnenlandse mijnen. Het goud is namelijk een veilig alternatief voor valutareserves, omdat goudvoorraden niet geraakt worden door sancties. Dit betekent dat er minder Russisch goud overblijft voor export.

LBMA

In 2018 haalde de London Bullion Market Association (LBMA) de Russische smelterij Ekaterinburg van haar 'Good Delivery' lijst. De reden daarvoor was dat deze smelterij gecontroleerd werd door de Russische oligarch Viktor Vekselberg. De kans is aanwezig dat meer Russische smelterijen nu onder een vergrootglas komen te liggen. Zo merkte goudmarktanalist Ronan Manly vorige week op dat de Russische VTB Bank en Bank Otkrytie van de goedgekeurde lijst van de LBMA waren verwijderd.

De vraag is wat de LBMA nu gaat doen met grote Russische goudsmelterijen als Krastsvetmet, Prioksky en Moscow Special Alloys Plant, aangezien deze indirect allemaal eigendom zijn van de Russische overheid. In 2018 verwerkte Krastsvetmet alleen al 234 ton goud, driekwart van de totale goudmijnproductie van Rusland in dat jaar. Als deze drie smelterijen ook op een westerse sanctielijst komen, dan is dat een groot probleem voor de wereldwijde goudmarkt. Als goudbaren van deze smelterijen hun LBMA accreditatie verliezen, dan zijn ze minder goed te verhandelen.

De economische en financiële sancties van het westen tegen Rusland kunnen dus ook effect hebben op de goudmarkt, net zoals ze nu al effect hebben op de wereldwijde oliemarkt. We blijven deze ontwikkelingen op de voet volgen.

Deze bijdrage is afkomstig van Geotrendlines

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.