Heeft Europa genoeg gas voor de winter?

Deze bijdrage is afkomstig van de Boon & Knopers Substack

Europa gaat opnieuw een onzekere winter tegemoet door snel dalende gasvoorraden en beperkt aanbod van vloeibaar gas. Hoge energieprijzen liggen in het verschiet als de temperaturen verder dalen, te meer omdat het aanbod van vloeibaar gas minder snel toeneemt dan aanvankelijk werd gedacht. Ook komt er vanaf volgend jaar waarschijnlijk minder gas uit Rusland, als de doorvoer via Oekraïne wegvalt.

Het is nog vroeg voor het winterseizoen, maar Europa onttrekt in een zeer hoog tempo aardgas uit de opslag. Deze maand was de hoeveelheid aardgas die uit voorraden werd gehaald zelfs het op één na hoogst sinds 2011. Onderstaande grafiek laat zien hoeveel procent de Nederlandse gasvoorraden gemiddeld gevuld zijn, afgezet tegen de afgelopen vijf winterperiodes.

In Nederland ligt de vullingsgraad momenteel op slechts 76 procent, minder dan in voorgaande jaren. Alleen in 2021 waren de gasvoorraden kleiner, omdat de urgentie toen minder groot was met voldoende aanbod van Russisch gas. Sinds de oorlog proberen Europese landen de voorraden zoveel mogelijk gevuld te houden, om een verstoring in het aanbod op te kunnen vangen.

Op dit moment is er nog geen reden tot zorg, omdat een goed gevulde gasvoorraad doorgaans toereikend is om de winter te overbruggen. Maar dit vereist wel een continue aanvoer van aardgas richting Europa. Valt een deel van de toevoer weg, bijvoorbeeld vanuit Oekraïne, dan kunnen de voorraden versneld leeglopen. Dit is dus iets wat Europese beleidsmakers in de gaten moeten houden, willen ze de energiezekerheid kunnen blijven garanderen.

Begin 2022 bereikten de gasvoorraden in Europa - en ook in Nederland - voor het laatst kritieke niveaus. Daarna volgden twee zachte winters met relatief veel wind, waardoor er minder aardgas nodig was en er veel stroom werd geproduceerd met windmolens. Maar eerder deze maand zorgden ongunstige weersomstandigheden met weinig wind en zon voor een snelle daling van de gasvoorraad, omdat aardgas in die gevallen cruciaal is om voldoende stroom op te kunnen wekken.

De energiemarkt anticipeert al op een scenario waarin Europese landen meer aardgas moeten inkopen. Zo is de prijs voor aardgas sinds februari dit jaar al gestegen van minder dan €30 naar bijna €50 per MWh. Die prijsstijging wordt enerzijds veroorzaakt door toegenomen vraag vanuit Europa, maar anderzijds ook door tegenvallend aanbod van vloeibaar gas. Wereldwijd hebben verschillende LNG-projecten vertraging opgelopen, waardoor de markt voor vloeibaar gas nog tot 2027 krap blijft. Tegelijkertijd blijft de vraag naar LNG vanuit Azië sterk.

In het meest ongunstige gevalt betekent dit dat de prijs van aardgas deze winter sterk kan stijgen en dat daarmee ook de elektriciteitsprijs zal oplopen. In Europa is aardgas nu al drie tot vier keer zo duur als in de VS, wat de koopkracht van consumenten en het concurrentievermogen van de industrie aantast. De kans op een tekort aan gas is niet groot, maar de prijzen zouden bij een strenge winter significant kunnen stijgen.