9.5
4.984 reviews
Nederlands
nl
Naar aanleiding van de Russische inval werden Russische banken op 26 februari 2022 afgesloten van het SWIFT-netwerk, een betalingsplatform tussen banken. Wie destijds, net zoals de auteur van dit artikel, had verwacht dat het slechts een kwestie van tijd zou zijn voordat Rusland in acute problemen zou belanden, had het mis. Rusland vond omwegen en kon ondanks de westerse sancties de economie draaiende houden en een intense oorlog voeren. Desondanks lijkt het tij nu te keren, want de problemen stapelen zich op voor de Russen. Wat is er aan de hand?
Na de invasie van Oekraïne in februari 2022 hebben de Europese Unie, de Verenigde Staten en andere bondgenoten verschillende sancties ingesteld tegen Rusland. Onder deze sancties zijn bepaalde Russische banken afgesneden van het SWIFT-systeem en zijn er exportbeperkingen ingesteld naar Rusland. Maar zoals we in een vorig artikel uitlegden, vonden de Russen manieren om de sancties te omzeilen. Zo wordt goud voortaan verhandeld via China, aangezien de Russen niet meer welkom zijn op de goudmarkt in London. Ook andere producten worden via omwegen verhandeld.
De Russische economie laat indrukwekkende groeicijfers zien. Zo groeide de economie afgelopen jaar met 3,6 procent. Daarnaast daalde de werkloosheid naar 2,4 procent. Dat is zelfs lager dan de Nederlandse werkloosheid, die momenteel 3,7 procent bedraagt. Daarentegen is de inflatie hard gestegen, wat juist tot grote problemen kan gaan leiden.
Inflatie in Rusland. (Bron: Tradingeconomics)
Vooral voedsel is hard in prijs gestegen. Boterprijzen zijn afgelopen jaar met 30 procent gestegen en aardappelprijzen zelfs met 73 procent, zo schreef BNR. Ook andere doorsneeproducten, zoals vis, brood en melk, zijn allemaal tien tot vijftien procent duurder dan een jaar eerder. Russische huishoudens besteden momenteel het grootste deel van hun inkomen aan voedsel. De hoge prijzen zorgen voor diefstal op grote schaal in Russische supermarkten. Rusland heeft historisch gezien beroerde ervaringen met voedselschaarste. Binnenlandse onrust is het laatste wat Poetin op dit moment kan gebruiken.
Er zijn meerdere factoren verantwoordelijk voor de huidige hoge inflatie. Zo is de koers van de roebel hard gedaald. Aangezien Rusland geen toegang meer heeft tot westerse technologie, worden producten die niet in Rusland worden geproduceerd nu veelal uit China gekocht. Ruim een derde van de totale Russische import komt uit China. Door het enorme handelstekort ten opzichte van China, daalde de koers van de Russische roebel ten opzichte van de Chinese renminbi afgelopen maand al met zeven procent. De lage koers van de roebel zorgde voor een stijging van de inflatie.
Ook ten opzichte van de dollar is de roebel sterk gedaald. Op 21 november kondigde Amerika nieuwe sancties aan tegen meer dan veertig Russische banken. Eén daarvan, de Gazprombank, was de grootste Russische bank die nog niet aan sancties onderworpen was. De Gazprombank werd tot nu toe uitgezonderd van sancties om Oost-Europese landen in staat te stellen betalingen te doen voor de import van Russisch gas. Nu moeten deze landen een nieuwe manier vinden om deze betalingen te doen.
Het nieuws veroorzaakte pas later onrust, want pas op 27 november daalde de roebel met tien procent ten opzichte van de dollar. In deze situatie heeft een zwakkere roebel een dubbel effect. Een lagere waarde ten opzichte van de dollar verhoogt de roebelwaarde van olie-exporten, wat bijdraagt aan het verkleinen van het groeiende begrotingstekort van de regering. Tegelijkertijd zorgt het voor hogere prijzen van geïmporteerde goederen, wat zowel voor consumenten als voor het leger nadelig is.
Daarnaast zijn de overheidsuitgaven de afgelopen jaren door de oorlog hard gestegen. Deze uitgaven hebben momenteel een omvang van ongeveer 170 miljard dollar, 40 procent van de totale overheidsuitgaven. Maar waar centrale banken in oorlogstijd meestal een ruim monetair beleid voeren, wordt de Russische centrale bank door de lage koers van de roebel gedwongen de rente te verhogen. De inflatie in Rusland bedraagt momenteel 9 procent, terwijl de rente inmiddels is gestegen naar 21 procent. Er wordt gesproken over een verdere renteverhoging naar 23 procent.
Zoals te zien in de grafiek moeten er steeds meer roebels betaald worden voor een dollar. (Bron: The Economist)
Ook Russische bedrijven raken nu in de problemen. De hoge rente van 21 procent remt investeringen. De Russische spoorwegmaatschappij heeft bijvoorbeeld laten weten de investeringen volgend jaar terug te schroeven. Daarnaast liet de Russische Vereniging van Winkelcentra weten dat 200 winkelcentra dreigen om te vallen. Ook Rostec, een wapenfabrikant in handen van de staat, gaf aan dat faillissement in de lucht hangt. Veertig procent van de prijs van wapens wordt vooruitbetaald. Dit betekent dat deze bedrijven ofwel moeten lenen om het gat te dichten, of de betalingen aan hun leveranciers maandenlang moeten uitstellen. Een toename van het aantal klachten over late betalingen van klanten is het gevolg, zo schreef The Economist.
De problemen voor Russische bedrijven kunnen volgend jaar verergeren. Door het oplopende tekort van de Russische overheid is het mogelijk dat er belastingverhogingen worden doorgevoerd volgend jaar. Daarnaast kampen Russische bedrijven met steeds hogere kosten als de rente verder stijgt, importkosten toenemen en arbeid schaars blijft.
Bovenstaande laat zien dat de oorlog ook een zware wissel trekt op Rusland. De economie groeit weliswaar, maar de hoge inflatie breekt de bevolking op. Daarom zou het ook voor Rusland goed zijn als de oorlog snel ten einde komt. Ook Oekraïne zou baat hebben bij een wapenstilstand, want het land lijkt de grip op de oorlog steeds meer te verliezen. Het blijft de vraag wat de invloed gaat zijn van de presidentswissel in Amerika. Als Trump daadwerkelijk aanstuurt op vrede, blijft het de vraag hoe dat proces eruit gaat zien en wat de voorwaarden gaan zijn.
