Weekselectie: Meer goudaankopen op komst, Franse lobby voor EU-schulden, Chemie vertrekt & Russisch gas in de ban

Ook deze week was er weer volop beweging. We geven een update over vier ontwikkelingen die we nauwgezet volgen: de verslechterende concurrentiepositie van Nederland, de Europese koers ten aanzien van Russisch gas, gemeenschappelijke EU-schulden, en de goudaankopen door centrale banken. De Nederlandse industrie blijft gebukt gaan onder hoge energielasten en extra heffingen, de politiek doet nog niets. Een hervatting van de Russische gasleveringen, die mogelijk verlichting zou bieden, lijkt definitief van tafel. Frankrijk probeert intussen zijn schuldenprobleem af te schuiven op de Nederlandse belastingbetaler. En centrale banken blijven massaal goud kopen, zo blijkt uit een nieuwe peiling. Lees snel verder!

Nederlandse politiek gaat door met het wegjagen van chemiebedrijven.

Chemiebedrijven leveren onmisbare grondstoffen en materialen voor talloze sectoren. Toch lijkt dit besef niet bij elke Nederlandse politicus doorgedrongen. Opnieuw sluit een chemiebedrijf in Rotterdam de deuren. In maart berichtten we al over de sluiting van vestigingen van LyondellBasell en Tronox. Nu is het de beurt aan het Amerikaanse Westlake. De fabriek in Pernis, waar 230 mensen werken, produceert epoxy en kunsthars.

Industrie in de haven van Rotterdam (bron: Shutterstock)

Volgens de Telegraaf is er inmiddels sprake van een domino-effect van verval in de Nederlandse chemie. Het Finse UPM zette afgelopen maand nog een streep door de geplande bouw van een biobrandstoffabriek, omdat de kosten te hoog werden. De Nederlandse industrie kampt met relatief hoge energiekosten en CO2-heffingen die productie in ons land minder concurrerend maken. Ook het stikstofprobleem en de congestie van het energienetwerk helpen niet mee.

De elektriciteitskosten voor bedrijven liggen in Nederland tot wel drie keer hoger dan in Frankrijk. Daarnaast heeft Nederland een extra CO2-heffing bovenop de Europese heffing. Hierdoor betalen Nederlandse bedrijven in 2035 ongeveer €75 per uitgestoten ton CO2 meer dan elders in Europa. "Het is van groot belang dat deze heffing, die we alleen in Nederland kennen, zo snel mogelijk verdwijnt, zodat we weer eerlijk kunnen concurreren met de landen om ons heen,” aldus Frans Everts, president-directeur van Shell Nederland.

Volgens De Telegraaf is demissionair VVD-vicepremier Sophie Hermans niet van plan de extra heffing los te laten. Sterker nog, zij zou er hoogstpersoonlijk voor hebben gezorgd dat de maatregel behouden werd.

EU: ook bij vrede geen Russisch gas

“Dat is absurd", schrijft econoom Lex Hoogduin op X. Afgelopen dinsdag werd in Straatsburg een Europees invoerverbod op gas uit Rusland gepresenteerd, dat ook na het einde van de oorlog in Oekraïne van kracht zou moeten blijven. Uiterlijk in 2027 moet het gedaan zijn met de invoer van Russisch gas.

“Dit is een importban die we introduceren, omdat Rusland ons gechanteerd heeft en niet te vertrouwen is. Ook bij een vredesdeal blijft de ban staan,” zei Eurocommissaris voor Energie, Dan Jørgensen volgens het FD. Ook zou hij gezegd hebben dat dit geen sanctie is als gevolg van het conflict. Opmerkelijk, want in de Financial Times lezen we het volgende citaat over de import van Russisch gas na een vredesakkoord: “Dat zou bijzonder onverstandig zijn, want daarmee vullen we opnieuw Poetins oorlogskas.”

Ursula von der Leyen (bron: Raul Mee/EU2017EE)

Begin mei schreven we al dat Von der Leyen een terugkeer naar Russische energie wil uitsluiten. Er kwam toen al verzet vanuit de Duitse industrie, Hongarije en Slowakije omdat ze afhankelijk zijn van Russisch gas en het de concurrentiekracht zou verminderen. Nu sluit ook Oostenrijk zich aan bij de tegenstanders. Brussel “moet de mogelijkheid behouden om de situatie opnieuw te evalueren zodra de oorlog voorbij is,” aldus het Oostenrijkse ministerie van Energie tegen de Financial Times.

Oostenrijk was decennia lang sterk afhankelijk van Russisch aardgas en importeerde vóór de oorlog in Oekraïne ongeveer 80 procent van zijn gas uit Rusland. Ook Italië, dat vorig jaar de grootste EU-importeur van Russisch gas was, heeft achter gesloten deuren geopperd om de gasimport te hervatten na de oorlog. Deze tegenstand kan de eerdere tegenstrijdigheid in de uitspraken van Jørgensen verklaren. Echte sancties vereisen unanimiteit, terwijl landen als Hongarije en Slowakije al hebben aangegeven daar hun veto tegen te zullen gebruiken. Het plan is nu zo opgesteld dat het geen sancties betreft, maar handelsmaatregelen, en daarmee wordt de eis van unanimiteit omzeild. Er is nu slechts een meerderheid van EU-lidstaten nodig voor goedkeuring.

Frankrijk wil gemeenschappelijke schulden “om de euro te versterken”

Volgens de Financial Times heeft Frankrijk bij andere EU-lidstaten aangedrongen op extra stappen om de status van de euro als wereldwijde reservemunt te vergroten. Volgens Frankrijk zijn beleggers op zoek naar een veilig alternatief voor Amerikaans staatspapier. De EU zou daarom meer gezamenlijke schuld moeten uitgeven om in die behoefte te voorzien.

De Franse ECB-president Christine Lagarde schreef geheel toevallig deze week nog een opiniestuk in dezelfde krant met als titel: “Dit is Europa’s global euro-moment”. De euro zou terrein kunnen winnen ten opzichte van de Amerikaanse dollar. In het artikel schrijft ze dat een ruim aanbod van veilige activa een vereiste is voor een internationale munt. Ze promoot hiermee duidelijk het Franse idee van gezamenlijke schulduitgifte. ECB-hoofdeconoom Philip Lane benoemde eveneens het tekort aan veilige activa en zag gezamenlijke Europese obligaties als een mogelijke oplossing. Hij verwees daarbij naar een paper van de wereldberoemde Franse econoom Olivier Blanchard.

Christine Lagarde (bron: Martin Lamberts/European Central Bank)

De EU heeft het al moeilijk met het terugbetalen van de bijna €800 miljard aan gezamenlijke coronaschuld. Volgens de Europese Commissie zal er vanaf 2028 jaarlijks zo’n €30 miljard nodig zijn voor aflossing, tenzij er herfinanciering plaatsvindt. Frankrijk zou volgens de Britse krant stellen dat extra schuld de liquiditeit juist vergroot en zo investeerders kan aantrekken. Het uitgeven van gezamenlijke schuld kan alleen met goedkeuring van Duitsland en Nederland, die daardoor relatief meer zouden moeten terugbetalen. 

Draait de Nederlandse belastingbetaler straks op voor een Frans probleem? Frankrijk voert natuurlijk niet voor niets zo’n lobby voor gezamenlijke schulduitgifte. De Franse overheidsuitgaven nemen inmiddels al 57 procent van de economie in beslag, het hoogste percentage van de EU. De Franse staatsschuld, die al erg hoog is, blijft groeien vanwege het enorme begrotingstekort. Frankrijk moet hervormen maar hervorming lijkt politiek onhaalbaar. Zo is 60 procent van kiesgerechtigden afhankelijk van publieke middelen. 

Belastingen kunnen nauwelijks nog omhoog, en het verlagen van overheidsuitgaven lijkt politiek onhaalbaar. We schreven in april een artikel over deze Franse schuldenverlamming. Het is dan ook logisch dat de Fransen naar een uitweg zoeken op kosten van de Nederlandse (en Duitse) belastingbetaler. De vraag is of wij daarin meegaan. Wij hopen van harte dat dit een belangrijk onderwerp zal worden bij de verkiezingen!

Centrale banken verwachten dat goudreserves zullen toenemen 

Christine Lagarde mag natuurlijk willen dat de euro profiteert van de veranderende wereldorde en de verzwakkende dollar, maar tot nu toe lijkt vooral goud daarvan te profiteren. Volgens een nieuwe publicatie van de World Gold Council (WGC) verwacht een ruime meerderheid van de 71 ondervraagde centrale banken dat hun goudreserves de komende vijf jaar zullen toenemen.

Resultaten peiling centrale banken over reserves (bron: World Gold Council)

Tegelijkertijd verwacht 73% van de respondenten dat het aandeel van de Amerikaanse dollar in wereldwijde reserves de komende vijf jaar gematigd of sterk zal dalen. De verwachting onder centrale bankiers is dat het aandeel van andere valuta’s zal toenemen, maar goud lijkt de grootste winnaar. 95% van de respondenten verwacht dat de wereldwijde goudreserves van centrale banken in de komende 12 maanden zullen toenemen.

Door geopolitieke spanningen, het risico op sancties en toenemende twijfels over de status van de dollar, hebben centrale banken recordhoeveelheden goud aangekocht. Goud heeft inmiddels de euro ingehaald als tweede wereldwijde reserveactiva, na de dollar. Shaokai Fan van WGC verklaarde in de Financial Times: “Het sentiment is bijzonder sterk. Centrale banken hebben er steeds meer vertrouwen in dat niet alleen zijzelf, maar ook andere centrale banken goud zullen blijven kopen.” 

Wordt vervolgd!

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal  

Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.