9.4
7.629 reviews
Nederlands
NL
De druk van overheden op centrale banken neemt wereldwijd toe. Steeds vaker wordt zelfs gesproken van een nieuw tijdperk. Stijgende overheidsschulden en oplopende rentes, gevoed door hardnekkige begrotingstekorten, plaatsen centrale banken voor een dilemma: laten ze hun inflatiedoelstellingen varen om onverantwoord overheidsbeleid te ondersteunen met lage rentes? Wat betekent dit voor goud? Tegelijkertijd is de EU intern geschrokken van Trumps plannen rond stablecoins. Komt de digitale euro nu in een stroomversnelling?
De Financial Times schreef deze week dat centrale banken steeds meer onder druk komen te staan en dat we mogelijk een nieuw tijdperk van “fiscale dominantie” ingaan. Terwijl centrale banken in ontwikkelde economieën hun beleid en balansen proberen te normaliseren na jaren van kwantitatieve verruiming, komen ze steeds meer knel te zitten. Door de combinatie van recordhoge overheidsschulden en stijgende rentes neemt de druk toe op centrale banken om toch weer de teugels te laten vieren.
Kenneth Rogoff, de bekende Harvard-econoom, waarschuwt dat de combinatie van hoge schulden en stijgende rentes regeringen sterke prikkels geeft om druk uit te oefenen op centrale banken om de rente te verlagen. Dat kan vervolgens ten koste gaan van de inflatiedoelstelling van de centrale bank. Rogoff zegt dat we inmiddels een nieuw tijdperk van fiscale dominantie zijn ingegaan. Rogoff kent u wellicht nog van de invloedrijke studie die stelde dat een overheidsschuld van boven de 90 procent van het bbp gemiddeld gepaard gaat met aanzienlijk lagere economische groei.
Rente op 10-jarige staatsobligaties VK (bron: tradingeconomics)
Jeroen Blokland beschrijft fiscale dominantie als een omgeving waarin de officiële inflatiedoelstelling van centrale banken, die ze toch al lastig wisten te halen, moet wijken voor het excessieve begrotingsbeleid van overheden. Dat excessieve begrotingsbeleid drijft de leenkosten verder op.
Rentestijging 30-jaars staatsobligaties Japan (bron: tradingeconomics)
Vorige week schreven we al over de problemen die Frankrijk ondervindt door de oplopende rente. Maar Frankrijk is geen uitzondering. De rente op tienjarige Britse staatsleningen klom deze week naar het hoogste niveau sinds de financiële crisis en naderde de 5 procent, terwijl de regering blijft weigeren in te grijpen in de uitgaven. Duitsland, dat zijn schuldenrem loslaat en in economisch zwaar weer zit, kampt ook met een stijgende lange rente. Ook in Japan zien we enorme rentestijgingen.
De wereld raakt haar veilige havens kwijt, schrijft Robin Brooks over de stijgende obligatierentes. De VS is het vermogen om goedkoper te lenen dan andere landen inmiddels al kwijtgeraakt, Duitsland is die status aan het verliezen. Alleen Zwitserland lijkt het relatief goed te doen. Ook hij noemt fiscale roekeloosheid als oorzaak. Steeds meer beleggers vluchten daarom ook naar die andere veilige haven: goud.
Het groeiende verschil tussen Duitse korte 2-jaars en lange 30-jaar rente (bron: Holger Zschaepitz)
Het groeiende verschil tussen korte en lange rentes weerspiegelt volgens experts de vrees dat het monetaire beleid soepeler blijft dan nodig is. Korte rentes worden grotendeels door de centrale bank bepaald, terwijl lange rentes vooral door de markt worden gestuurd.
Het verschil tussen de 2-jaars- en 30-jaarsrente op Duitse staatsobligaties staat inmiddels op het hoogste niveau sinds 2019, aangejaagd door de stijgende Duitse overheidsschuld. De vrees is dat regeringen nu vooral kortlopende schulden zullen aangaan. Daardoor worden landen steeds kwetsbaarder voor toekomstige rentefluctuaties over hun groeiende schuldenberg. Volgens de OESO zal het totale bedrag aan staatsleningen van rijke landen dit jaar uitkomen op een record van 17 biljoen dollar, tegenover 16 biljoen in 2024 en 14 biljoen in 2023.
Overheidsschuld ten opzichte van het BBP in de G20 (bron: tradingeconomics)
Het duidelijkste voorbeeld van druk op centrale banken is de openlijke aanval van Trump op Fed-voorzitter Jerome Powell. Hij dringt bij Powell aan op renteverlaging en bemoeit zich daarmee rechtstreeks met het beleid van de centrale bank. Later vandaag zal Powell in een belangrijke toespraak de richting aangeven die de Fed de komende tijd op zal gaan. Zal hij toegeven aan de druk die vanuit het Witte Huis komt? Momenteel (vrijdagochtend) ziet de markt 71 procent kans op een verlaging in september, dat is aanzienlijk maar een stuk minder dan de 93 procent van vorige week.
Update 17:00: Powell suggests rate cuts are coming — but not because Trump demanded them
Zal Powell de onafhankelijkheid van de Fed verdedigen? (bron: federalreserve)
Zulke openlijke bemoeienis zien we in de andere landen die we bespraken niet, maar dat betekent niet dat de centrale banken daar de druk niet voelen. De Financial Times schrijft dat dit daar bijvoorbeeld zichtbaar is in het afremmen van plannen om de omvang van hun balansen te verkleinen.
Ray Dalio waarschuwt voor een mogelijke “schulden-doodsspiraal”. Als de obligatierentes te hoog oplopen, zullen centrale banken volgens hem opnieuw moeten ingrijpen door geld bij te printen en obligaties op te kopen om de rente te drukken, met als gevolg dat de waarde van het geld verder uitholt. Slecht nieuws, al bent u daar als goudbezitter natuurlijk wel goed op voorbereid. Dalio zei namelijk ook dat dit de waarde van munten zoals de dollar en euro kan drukken ten opzichte van goud. Stijgende inflatie en dalende rentes zijn immers precies de factoren die de goudprijs omhoog kunnen gaan stuwen.
EU-functionarissen versnellen volgens de Financial Times hun plannen voor de digitale euro, de zogeheten CBDC. Aanleiding is de nieuwe Amerikaanse wetgeving rond stablecoins. Over dat onderwerp spraken we eerder uitgebreid in onze podcasts met Frank Knopers en Sander Boon. Kort gezegd: Trump en Bessent zien stablecoins, die gedekt moeten worden door onder meer Treasuries, als een belangrijke nieuwe bron van vraag naar Amerikaanse staatsschuld. Dit zou de rente op die schuld kunnen drukken.
De EU vreest volgens de Britse krant voor de concurrentiepositie van de Europese digitale munt. Interne bronnen zeggen tegen de krant dat de snelle goedkeuring van de Amerikaanse wet veel mensen binnen de EU/ECB onrustig heeft gemaakt. Intern wordt er nu gezegd dat er vaart moet worden gemaakt met de ontwikkeling van de digitale euro: “Let’s speed up, let’s push.”
Ze vrezen niet alleen dat Europa afhankelijk wordt van buitenlandse betaaloplossingen. In onze podcast legde Frank Knopers uit dat Amerikaanse stablecoins ook instabiliteit in de eurozone kunnen veroorzaken. De ECB benadrukt dat zij bij de ontwikkeling van de digitale euro verschillende technologieën overweegt, zowel gecentraliseerde als gedecentraliseerde. Toch zei een betrokkene tegen de Financial Times dat de digitale euro “veel meer zou lijken op wat de Chinese centrale bank doet dan op wat private bedrijven in de VS doen”.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
