Wat zijn de gevolgen van een tweede Trump-termijn voor de Nederlandse economie?

Een tweede termijn voor Donald Trump zou verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor de Nederlandse economie, zo schrijven economen van de Rabobank. De uitkomst van de verkiezingen is nog hoogst onzeker. Hoewel een overwinning van Donald Trump tegenover Joe Biden enkele weken terug nog een waarschijnlijkheid leek, heeft Kamala Harris de kansen voor de Democraten aanzienlijk verbeterd. Desalniettemin is een tweede termijn van Trump nog steeds goed mogelijk. Wat zouden de mogelijke gevolgen van Trumps beleid zijn voor de Nederlandse economie?

Amerika van vitaal belang voor handel

Amerika is van groot belang voor de Nederlandse economie. In 2022 ging 8,5 procent van alle geëxporteerde Nederlandse goederen naar de VS. Alleen Duitsland nam met 17 procent een groter percentage voor zijn rekening. Amerika neemt ook een groot percentage van de geïmporteerde goederen in beslag. 10,6 procent van de geïmporteerde goederen in Nederland kwam uit Amerika. Nederlanders importeerden alleen meer uit China en Duitsland.

Nederland drijft veel handel met de Amerikanen. Mogelijke handelsbeperkingen hebben dus grote impact op de Nederlandse economie. (Bron: RaboResearch)

Ergste scenario onwaarschijnlijk

Handelsbelemmeringen kunnen grote gevolgen hebben. In het ergste scenario kiezen landen ervoor bepaalde producten niet meer uit te voeren. Dit gebeurt nu al voor specifieke producten, zoals de lithografiemachines van ASML. Amerika bepaalt bijvoorbeeld welke machines ASML mag exporteren naar China, zo valt te lezen in het boek ‘Focus: de wereld van ASML’ van Marc Hijink. Zo wil Amerika voorkomen dat China de technologie in handen krijgt om geavanceerde chips te produceren. De export van de nieuwe EUV-machines is daarom aan banden gelegd. China heeft daarop restricties opgelegd voor de export van metalen die belangrijke toepassingen hebben in onder meer de ruimtevaart, halfgeleiders en defensietechnologie.

Ook zien we deze praktijken bij producten zoals olie, gas en kolen. Sinds de oorlog in Oekraïne is deze handel tussen de EU en Rusland volledig ingestort. In het ergste scenario komen dit soort maatregelen vaker voor. Erg realistisch is dit echter niet. Trump wil vooral de werkgelegenheid in eigen land stimuleren. Heftige exportrestricties werken juist averechts en creëren minder banen. Exportrestricties zijn daarom vooralsnog vooral denkbaar als er een tekort is op de binnenlandse markt. Zo heeft Biden de uitvoer van vloeibaar gas aan banden gelegd. Zo worden kostenverhogingen voor Amerikaanse burgers voorkomen.

Mogelijk nieuwe handelsoorlog

De Rabobank acht een nieuwe handelsoorlog het meest waarschijnlijke scenario bij een tweede termijn van Trump. Precieze maatregelen zijn nog in nevelen gehuld, maar Trump heeft al aangegeven 60 procent hogere invoerheffingen te willen invoeren op Chinese goederen. Andere handelspartners, zoals Europese landen, krijgen waarschijnlijk te maken met invoerheffingen van 10 procent. Daarmee wil Amerika de eigen industrie een steun in de rug bieden. Buitenlandse producten worden immers minder aantrekkelijk door de hogere prijs. Europa zou als vergelding ook importheffingen kunnen invoeren op Amerikaanse producten, zoals ook gebeurde tijdens de eerste termijn van Trump. Gezien het belang van de handel met Amerika voor Nederland is een dergelijke handelsoorlog een hard gelag voor zowel importerende als exporterende bedrijven.

Welke sectoren zijn gevoelig voor protectionistisch beleid?

Mocht er daadwerkelijk een handelsoorlog ontstaan, dan zal dat grote gevolgen hebben voor de Nederlandse economie. In welke mate hangt af van de producten waarover heffingen worden geheven. De Rabobank kijkt vooral naar cruciale import. Dat wil zeggen dat Nederland die producten nu vooral uit Amerika haalt en dat er weinig of geen alternatieven beschikbaar zijn buiten de VS. Een mogelijke heffing maakt die producten door het gebrek aan alternatieven direct duurder voor de Europese gebruiker.

Dat geldt bijvoorbeeld voor veel chemische producten, maar ook voor mineralen en metalen. Nederland haalt bijvoorbeeld meer dan de helft van zijn fenol uit Amerika. Fenol is een middel dat onder andere wordt gebruikt als ontsmettingsmiddel in zeep of als input in de productie van bijvoorbeeld plastic of sommige soorten medicijnen, zoals aspirine. Ook Boraat, een grondstof die wordt gebruikt bij de productie van kunstmest, maar ook van elektrische motoren en windturbines, wordt voor 60 procent uit Amerika gehaald.

Zo zijn er nog tal van andere middelen waar Nederland voor de levering afhankelijk is van Amerika. Of je nou op zoek bent naar lipbalsem, deodorant, antibiotica of metalen, de kans is groot dat verschillende belangrijke grondstoffen te herleiden zijn naar Amerika. Bedrijven kunnen in veel gevallen niet makkelijk switchen naar andere leveranciers. En als er wel andere leveranciers beschikbaar zijn, dan is de kans groot dat deze gevestigd is in landen die geen bondgenoten zijn, zoals China. Een handelsoorlog heeft dus verstrekkende gevolgen, ook voor de Nederlandse economie.

Enkele producten waarvoor Nederland grotendeels afhankelijk is van de uit Amerika. De volledige lijst staat in het artikel van RaboResearch.

Wat zijn de kansen van Trump?

Een tweede termijn leek tot voor kort nog een grote waarschijnlijkheid. Bidens warrige indruk zorgde voor gunstige peilingen voor Donald Trump. Op de dag dat Biden zich terugtrok, waren zijn kansen teruggelopen tot 24 procent, zo schreef The Economist. Maar nadat Kamala Harris het stokje overnam en haar campagne goed begon, zijn de kansen voor de Democraten opgelopen tot 52 procent. De verkiezingen zijn volgens The Economist dus weer een coin toss; het gaat erom spannen wie er volgend jaar in het Witte Huis trekt.

Belangrijk wordt daarbij hoe de economie zich ontwikkelt. Veel economen hadden in 2023 al een recessie verwacht in Amerika. Die bleef lange tijd uit. Sterker nog, de Amerikaanse economie groeide harder dan in Europa. Ook het tweede kwartaal van 2024 groeide de Amerikaanse economie met 2,8 procent op jaarbasis, zeer sterke groeicijfers. Toch lijkt het economische vooruitzicht minder florissant. Zo is de werkloosheid opgelopen naar 4,3 procent in juli, het hoogste punt sinds 2021. En hoewel de inflatie daalt bedraagt deze nog altijd 2,9 procent.

In een eerder artikel schreef The Economist dat de inflatie lager lag in de swing states zoals Pennsylvania. Dat zou in het voordeel kunnen werken voor de Democraten. Maar het blijkt ook dat de Amerikaanse burger de Democraten wel degelijk verantwoordelijk houdt voor de enorme prijsstijgingen van de afgelopen jaren. Het algemene prijspeil ligt namelijk 20 procent hoger dan tijdens de vorige verkiezingen. De inflatie is misschien niet volledig te wijten aan het beleid van Biden, maar de koopkracht die stemmers vlak voor de verkiezingen ervaren is een goede graadmeter voor het verkiezingssucces van de zittende partij. Het wordt dus erg spannend welke kant de economie van de Amerikanen zich beweegt de komende maanden. Een verslechterend economisch vooruitzicht zou een groot probleem kunnen zijn voor Kamala Harris.

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal 

Namens Holland Gold interviewt Paul Buitink verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.