9.4
7.521 reviews
Nederlands
NL
Han de Jong was jarenlang de hoofdeconoom van de ABN Amro, maar hij begon zijn loopbaan op een middelbare school als docent economie. De Jong is nu regelmatig te horen op BNR Nieuwsradio en schrijft wekelijks columns en commentaren op zijn website Crystalcleareconomics.nl. We gingen in gesprek met de oud-hoofdeconoom over de inflatie, monetair beleid en het vestigingsklimaat in Nederland. Wat is de visie van De Jong op deze onderwerpen?
In zijn columns behandelt De Jong maandelijks de inflatiecijfers. De inflatie is de afgelopen maanden sterk gedaald. In februari bedroeg de prijsstijging 2,8 procent, terwijl het CBS in september 2022 nog 17,1 procent noteerde. Dat is natuurlijk een goede ontwikkeling, maar De Jong houdt nog een slag om de arm: ‘Er zijn twee dingen waar ik mij nog zorgen over maak. Ten eerste is de onderliggende dynamiek veel onrustiger dan voor de pandemie. Het inflatiecijfer betreft de prijsstijging over de hele linie, maar er zijn grote verschillen tussen verschillende componenten. Ten tweede wordt de prijsstijging in de dienstensector grotendeels veroorzaakt door de stijging van de loonkosten. Daardoor is de inflatie in die sector erg hardnekkig’.
De inflatie ligt al een stuk lager dan in 2022, maar de diensten stijgen nog fors in prijs. (Bron: Crystalcleareconomics)
Door de krappe arbeidsmarkt is het goed mogelijk dat de inflatie nog een tijdje hoger uitvalt dan het beleidsdoel van twee procent. Het effect van eerdere renteverhogingen is ook nog niet helemaal zichtbaar, want het monetaire beleid werkt doorgaans met een vertraging van anderhalf jaar. Dat maakt het lastig voor de centrale bank om te beslissen wanneer de rente verlaagd moet worden. Enerzijds is de inflatie nog steeds te hoog, maar anderzijds zijn er ook economen die graag een renteverlaging zien om de economie te stimuleren.
Volgens De Jong hoeft de ECB door het vertraagde effect van het beleid niet te wachten tot de inflatie precies op het beleidsdoel uitkomt. ‘Als de ECB te lang wacht met versoepelen houdt de centrale bank de rente wellicht te lang te hoog. Op een gegeven moment moet je als centrale bank de knoop doorhakken en de keuze maken om de rente wel te verlagen. Als ik het voor het zeggen zou hebben zou ik nog even wachten, maar het lijkt alsof de ECB al heeft besloten dat de rente in juni verlaagd wordt’, zo zegt de econoom.
De Jong uitte al meermaals zijn zorgen over de Duitse industrie, maar vindt een renteverlaging niet gerechtvaardigd om de sector uit het slop te trekken: ‘Vooral hoge energieprijzen zijn problematisch voor de Duitse industrie. De voornaamste taak van de centrale bank is het handhaven van prijsstabiliteit en als het nodig is gaat dat gepaard met een recessie. De problemen in de Duitse industrie lijken mij geen reden om de rente heel snel te verlagen’.
De productie in Duitsland loopt sinds de hoge energieprijzen sterk terug. (Bron: Cystalcleareconomics)
Het pessimisme bij onze oosterburen betekent niet direct een vergelijkbare ontwikkeling in ons land. Dat komt omdat de structuur van de Nederlandse economie verschilt van de Duitse. Zo heeft Duitsland een grote auto-industrie en andere zware industrieën, zoals de chemie. Nederland heeft dat in veel mindere mate, maar focust zich meer op andere sectoren zoals IT. Het vooruitzicht voor Nederland is daardoor iets positiever.
Desalniettemin blijft de tendens voor Europa niet erg optimistisch. ‘We maken het ons op een aantal gebieden erg moeilijk. We kampen met hele hoge energieprijzen en willen ook graag voorop lopen in de energietransitie. Tegelijkertijd komt er een enorme regelgeving vanuit Brussel en dat slokt allemaal capaciteit op. Dat leidt ertoe dat de arbeidsproductiviteit in Amerika toeneemt, terwijl de productiviteit in Europa afneemt. Dat is een zorgelijke ontwikkeling’, aldus De Jong.
Afgelopen weken werd het Nederlandse vestigingsklimaat omgeven door een enorme publiciteitnadat ASML twijfels uitte over toekomstige investeringen in Nederland. Ook Han de Jong maakt zich zorgen: ‘De Nederlandsche Bank toonde vorige week in het jaarverslag nog een aantal ranglijsten waaruit bleek dat Nederland het internationaal gezien juist erg goed doet, maar ik vind dat er de afgelopen jaren een hele negatieve sfeer rondom marktwerking, ondernemerschap en het bedrijfsleven is ontstaan’.
Vergeleken met 2008 staan er minder Nederlandse bedrijven in de lijst met ‘s werelds grootste bedrijven. Sommige bedrijven zijn simpelweg niet hard genoeg gegroeid en andere bedrijven vertrokken uit Nederland, zoals Shell en Unilever. Macro-economisch merkt een land niet zoveel van het vertrek van een hoofdkantoor, maar er verdwijnt wel kwalitatief hoogwaardige werkgelegenheid. ‘En dat is wel degelijk een probleem. Iedereen profiteert namelijk van banen met hoge arbeidsproductiviteit. Ik illustreer dat vaak met het voorbeeld van twee kappers, één in Kenia en één in Nederland. Beiden doen hetzelfde werk, maar omdat de Nederlandse kapper klanten knipt met een hoog inkomen kan er ook een hogere prijs worden gevraagd. Ook de kapper profiteert dus van hoogwaardige werkgelegenheid’, zo vertelt De Jong.
Nederland zou er dus goed aan doen om het vestigingsklimaat gunstig te houden. Daarbij zijn er veel kleine dingen die ons land aantrekkelijker zouden maken, zoals het behoud van de expatregeling, maar ook fiscaal moet het aantrekkelijk zijn om in Nederland te werken. Volgens De Jong zou het niet tot problemen leiden als de staatsschuld oploopt. ‘De Nederlandse staatsschuld ligt ruim onder de 60 procent en als je de latente belastingclaim op het pensioengeld erbij rekent is de staatsschuld al helemaal gering. Maar als de staatsschuld oploopt betekent het ook dat het begrotingstekort toeneemt en dat is tegen de Europese begrotingsregels. We kunnen dan niet meer volhouden dat andere landen wat aan de hoge staatsschuld moeten doen’, aldus De Jong.
Onlangs bespraken Lex Hoogduin en Kees de Kort bij Holland Gold de manier waarop de ECB zich met klimaatbeleid bezighoudt. Ook De Jong heeft zijn vraagtekens bij het beleid van de ECB: ‘Ik vind dat de ECB helemaal aan het verpolitiseren is. Ze stellen dat het binnen het mandaat valt, aangezien de ECB ook het economische beleid van de EU moet ondersteunen, maar dan zou de ECB dat ook op andere gebieden moeten doen. Waarom houdt de ECB zich niet bezig met digitalisering? Of iets anders, of alles tegelijk?’, vraagt De Jong zich af.
Bovendien zou je kunnen stellen dat klimaatbeleid juist niet rijmt met de doelstelling van de ECB, want het werkt volgens De Jong eerder kostenverhogend. De Amerikaanse centrale bank heeft aangegeven dat klimaatbeleid juist niet binnen het mandaat van de centrale bank valt en dat het klimaatbeleid zich bovendien over een veel langere periode uitstrekt dan het beleid van de centrale bank. ‘Ik heb er geen goed woord voor over wat de ECB aan het doen is’, aldus Han de Jong.
