Wint China de handelsoorlog?

Het afgelopen jaar werd duidelijk dat de tijd van vrijhandel met de herverkiezing van Donald Trump voorlopig achter ons ligt. Waar Europa eieren voor zijn geld kiest met een eenzijdig handelstarief van 15 procent, is China duidelijk een andere weg ingeslagen. Het land bestrijdt de Amerikanen met hun eigen wapen: tarieven en exportcontroles, die tot nu toe erg effectief blijken. De Chinezen lijken namelijk aan de winnende hand te zijn in deze handelsoorlog, zo blijkt uit een analyse van The Economist. Hoe komt het dat China deze economische strijd in zijn voordeel lijkt te beslechten?

Hoe kunnen landen de schade van een handelsoorlog beperken?

De afgelopen maanden hebben economen hun hoofden gebogen over de beste strategie ten aanzien van Trumps handelsbeleid. Sommige landen kozen ervoor snel een deal te sluiten in een poging de pijn te verzachten. Maar zoals Nout Wellink in een podcast bij Holland Gold ook aangaf, kan een bilaterale deal de onzekerheid van de komende periode niet wegnemen. Daarnaast hebben vooral de Verenigde Staten veel te winnen bij een deal. Zeker tegenover kleinere landen is Amerika erg machtig. Landen gaan er dus vaak niet op vooruit bij een deal, maar gaan er slechts minder op achteruit.

Een andere optie wordt gepresenteerd door econoom Mathijs Bouman in zijn podcast ‘Wat als?’. Volgens Bouman zouden landen er goed aan doen om gezamenlijk op te treden en eensgezind terug te slaan om de Amerikanen weer in het gareel te krijgen. Daarbij moeten de landen tegelijkertijd ook vermelden dat de tarieven op Amerikaanse goederen onmiddellijk weer worden opgeheven, zodra Amerika de importtarieven ook opheft. Landen mogen op andere domeinen best met elkaar van mening verschillen, maar deze gezamenlijke aanpak blijkt in de speltheorie het meest effectief, aldus Bouman.

Hoewel deze strategie in theorie de beste optie zou kunnen zijn, bleek dit vanwege de grote ideologische verschillen tussen de Chinezen en Europeanen in de praktijk geen denkbaar scenario. Sterker nog, de Europeanen en Chinezen hebben elkaar ook de nodige tarieven en restricties opgelegd, zoals blijkt uit de tarieven op Chinese auto’s, of beperkingen op de uitvoer van Chinese grondstoffen en Nederlandse ASML-machines.

Wat is de Europese aanpak?

De Europeanen lijken om bovengenoemde reden dan ook gekozen te hebben om de schade met een snelle deal te proberen te beperken. Er kwam echter al snel kritiek op de inhoud van die deal. Niet alleen kwam er een eenzijdig tarief van 15 procent op veel Europese goederen, ook beloofden Europese leiders voor 750 miljard aan Amerikaans gas, olie en nucleaire energie te kopen. Met deze deal hopen de Europeanen de Amerikanen aan boord te houden op het gebied van defensie, want de strijd in Oekraïne leunt grotendeels op Amerikaanse steun.

Voor de handelsdeal tussen de EU en de VS reisden verschillende Europese leiders af naar Washington (Bron: White House/X)

Waarom China’s strategie wellicht de winnende kan zijn

Er is dan ook een sterk contrast tussen de Chinese en Europese strategie. Twee weken geleden maakte China nieuwe exportrestricties tegen de Amerikanen bekend. Zo legde het land nieuwe exportrestricties op de uitvoer van talloze zeldzame aardmetalen, waarvoor de wereldwijde productie vrijwel volledig afhankelijk is van de aanvoer uit China. Deze exportrestricties komen bovenop bestaande exportbeperkingen en importtarieven op Amerikaanse producten. Ook schroeft het land de import van bepaalde goederen uit Amerika terug. Sojabonen werden tot voor kort op grote schaal geïmporteerd uit Amerika, maar China koopt de bonen nu vooral uit Zuid-Amerika. Trump deed deze verandering af als een ‘economically hostile act’.

Exportbeperkingen zijn een enorm krachtig wapen door het enorme Chinese aandeel in de wereldwijde productie. Het land produceert ruim 35 procent van de wereldwijde output en heeft zijn afhankelijkheid van het buitenland enorm afgebouwd. Op het gebied van zeldzame aardmetalen is China zelfs zo machtig dat het de productie van veel buitenlandse sectoren kan stilleggen. Amerika domineert weliswaar nog in sectoren zoals de chipindustrie, maar ook daar loopt de Chinese achterstand terug.

De tijd zal uitwijzen hoe effectief China’s strategie van hard terugslaan daadwerkelijk is. Een handelsakkoord tussen China en de VS lijkt aanstaande, zo schreef het Financieele Dagblad. De verwachting is dat Amerikaanse tarieven omlaag zullen worden bijgesteld, terwijl China de exportbeperkingen (deels) intrekt en de aankoop van sojabonen weer opschroeft. Hoewel markten positief reageerden op het nieuws, blijft het de vraag of optimisme gepast is. In juni van dit jaar uitte Trump zich ook positief gestemd over een handelsakkoord, maar laaide de strijd de maanden na zijn uitspraak weer stevig op. En zelfs met een handelsakkoord blijft het gissen hoe de wind over enkele maanden waait in het Witte Huis.

Wat moeten we verwachten voor de aankomende jaren?

De kans is groot dat beide kanten concessies zullen moeten doen. China zal weer meer sojabonen afnemen van de Amerikanen en permanent hogere handelstarieven op Chinese producten voor lief moeten nemen. Feit is wel dat China met zijn agressieve onderhandelingsstrategie zichzelf een troef in handen heeft gegeven. China zal bij toenemende onrust dan ook niet schromen om exportrestricties als wapen in te zetten. Naast de productie van aardmetalen zijn er nog talloze andere sectoren waarin de wereld afhankelijk is van China.

Aan de andere kant blijft China afhankelijk van de Amerikanen wat betreft de aanvoer van componenten voor de productie van vliegtuigen. Ook in de financiële sector kan het Aziatische land niet om de Amerikanen heen. Bij verdere escalaties zullen deze kwetsbaarheden ook blootgelegd kunnen worden.

Zelfs met een handelsakkoord is het de vraag of handelsvolumes zich zullen herstellen. (Bron: Reuters)

Het is daarom nog maar de vraag of het pleit met een eventuele handelsdeal definitief beslecht is. Zoals te zien in bovenstaande grafiek is de handel tussen Amerika en China al sterk teruggelopen. En met toenemende handelsbelemmeringen lijkt het onwaarschijnlijk dat handelsvolumes zich in de komende jaren volledig zullen herstellen. Dat betekent dat de wereldwijde productie zich minder efficiënt zal ontwikkelen. Het einde van vrijhandel zal dan ook vooral grote verliezers kennen.

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal  

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Yael Potjer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.