Vertrouwen in de economie nog niet hersteld, angst voor recessie houdt aan

De goudprijs schoot eerder deze week twee procent omhoog en brak daarmee door de mijlpaal van 2.000 dollar per troy ounce. De cijfers over de Amerikaanse economie die naar buiten kwamen zorgden voor bezorgdheid bij beleggers. Daarnaast waarschuwde Jamie Dimon, CEO van de Amerikaanse investeringsbank JPMorgan Chase & Co., dat de bankencrisis nog niet over is. Was het optimisme op de aandelenmarkt afgelopen weken dan toch te voorbarig?

Dinsdag sloten de drie grootste Amerikaanse beurzen lager, nadat er gegevens over de Amerikaanse economie naar buiten kwamen die wijzen op een afkoelende economie. Daarmee rijst de vraag of de FED, de Amerikaanse centrale bank, bij het volgende rentebesluit de rente nog wel kan verhogen om de inflatie te beteugelen.

We hebben op Holland Gold al vaker geschreven over de lastige situatie waar centrale bankiers nu in zitten. In Frankfurt laveert de Europese Centrale Bank (ECB) telkens tussen een hoge inflatie en het risico op een nieuwe crisis. De inflatie is momenteel hoog, dus een renteverhoging lijkt de juiste keuze om de economie af te koelen. Maar tegelijkertijd zijn staatsschulden zo hoog opgelopen dat dergelijke renteverhogingen weer tot financieringsproblemen kunnen leiden in landen als Italië en Frankrijk. Ook dalen de vastgoedprijzen door de stijgende rente. Als de rente verder stijgt zou dat gevolgen kunnen hebben voor de financiële stabiliteit.

In Amerika kampt de FED met een vergelijkbaar dilemma. De inflatie in de V.S. bedroeg in februari nog altijd zes procent, terwijl het streefdoel op twee procent staat. Een extra renteverhoging zou weliswaar de inflatie kunnen bestrijden, maar kan ook voor meer moeilijkheden voor de Amerikaanse economie zorgen. De FED heeft een dubbel mandaat en moet niet alleen zorgen voor prijsstabiliteit, maar ook de werkloosheid in de gaten houden. Een stijgende rente remt de economische groei af en kan ten koste gaan van arbeidsplaatsen.

De inflatiecijfers in Amerika van de afgelopen drie jaar (Bron: Statista)

Zwakke data

Dinsdag kwam naar buiten dat het aantal vacatures in de V.S. in februari was gedaald tot het laagste niveau van twee jaar, zo schreef Reuters. Hoewel de arbeidsmarkt in Amerika net als in Nederland nog steeds heel krap is, kan dit wel een teken zijn dat de effecten van het agressieve beleid van de FED voelbaar worden. In een jaar tijd is de rente in Amerika met bijna vijf procentpunt omhoog gegaan. Ook vergeleken met eerdere periodes van renteverhogingen is het beleid van de afgelopen maanden zeer agressief.

De arbeidsmarkt is nog altijd krap, maar de trendbreuk zorgt wel voor bezorgdheid (Bron: Reuters)

Naast slecht nieuws over de arbeidsmarkt is men ook bezorgd over de afnemende vraag naar producten die in de V.S. geproduceerd zijn. De factory orders daalden in februari voor de tweede maand op rij. Het geeft aan dat bedrijven bestedingen uitstellen en bezorgd zijn over de toekomst. In februari daalde de nieuwe verkooporders met drie procent op jaarbasis. In januari was dit nog ruim twee procent op jaarbasis. Het agressieve beleid van de FED remt de vraag naar producten af. Veel van deze verkooporders worden normaal gesproken gefinancierd met schuld. Nu de rente stijgt, wordt dit soort aankopen dus duurder.

De inkoopmanagersindex, een indexcijfer van het vertrouwen dat inkoopmanagers hebben, daalde in maart ook al naar het laagste niveau in drie jaar tijd. Voor het eerst sinds 2009 belandden alle onderdelen van deze index onder de 50. Bij indexcijfers onder de 50 verwacht men een afname van activiteit, bij indexcijfers boven de 50 verwacht men een toename van de activiteit.

Banken in zwaar weer

Vooral bankaandelen belandden deze week in zwaar weer. Het aandeel van Bank of America daalde dinsdag bijvoorbeeld meer dan twee procent. Dit gebeurde na de waarschuwing van de CEO van JPMorgan, Jamie Dimon. In een brief aan zijn aandeelhouders gaf Dimon aan dat de huidige bankencrisis nog steeds aan de gang is. Zelfs als deze crisis voorbij is zullen de gevolgen van deze crisis volgens Dimon nog jarenlang gevoeld worden.

Volgens Dimon is de kans op een recessie de afgelopen maanden toegenomen. Afgelopen maand kwamen banken zoals de Silicon Valley Bank in de problemen. Net als in 2008 vloeit er nu veel geld van kleine banken naar de grote banken en geldmarktfondsen, waardoor meer kleine en middelgrote banken in de moeilijkheden kunnen komen. Toch is deze crisis niet te vergelijken met de crisis van 2008. In 2008 werden zowel grote banken en verzekeraars als normale huishoudens getroffen. Nu worden er volgens Dimon veel minder partijen direct getroffen door de huidige onrust.

Risico’s Nederland

Ook De Nederlandsche Bank (DNB) ziet vooralsnog geen grote gelijkenis met 2008. We hoeven ons volgens DNB geen zorgen te maken over Nederlandse banken. De Nederlandsche Bank acht de kans klein dat banken in Nederland weer massaal in moeilijkheden belanden. Niet alleen hebben banken volgens DNB meer liquiditeit en kapitaal, ook waren de effecten van een bankfaillissement op andere banken in 2008 niet duidelijk en kunnen we die risico’s nu veel beter inschatten.

Via derivatencontracten waren bijna alle banken in 2008 blootgesteld aan eventuele risico’s bij een bepaalde bank. Nu loopt een heel groot deel van dit soort contracten via centrale tegenpartijen, waardoor dit risico volgens DNB sterk is verminderd.

Toch is dit een ander verhaal dan het verhaal dat we horen van financiële journalisten als Arno Wellens. Volgens Wellens is een groot deel van de risico’s die banken lopen verborgen door derivaten. In de podcast op het kanaal van Holland Gold legde hij onder andere de derivatencontracten uit die gesloten zijn bij de Letse bank Parex. Volgens Wellens kunnen op deze manier veel risico’s verborgen worden gehouden en kunnen banken er slechter voor staan dan in eerste instantie zichtbaar is.

Geldmarktfondsen

Sinds de onrust in de bankensector in Amerika is een groot deel van het geld verplaatst. Mensen haalden geld bijvoorbeeld uit kleine banken en stalden het bij grotere banken. Een deel van het geld is echter ook verplaatst naar de geldmarktfondsen. In Amerika is het makkelijker en gebruikelijker om geld in zulke geldmarktfondsen te stallen. Deze fondsen betalen hogere rentes en beleggen geld in veilige activa, zoals staatsobligaties.

Het geld dat in geldmarktfondsen belandt verdwijnt zo uit het banksysteem. Geldmarktfondsen parkeren overtollig geld veelal bij de FED en niet bij commerciële banken. The Financial Times schreef onlangs dat dit voor problemen kan gaan zorgen. In de eerste weken van maart vloeide er 161 miljard dollar uit het bankensysteem. Het grootste deel van dit geld stroomde uit de kleine banken van Amerika.

De in- en uitstroom van geld naar en uit geldmarktfondsen (Bron: Financial Times)

Analisten zijn bang dat deze uitstroom uit de bankensector leidt tot minder kredietcreatie. Als er geld uit de banken vloeit, heeft dat gevolgen voor de hoeveelheid kredieten die banken mogen creëren. Nu lopen rentes van banken nog achter op de rentes van geldmarktfondsen, maar zelfs als banken hogere rentes bieden op deposito’s is het goed mogelijk dat men nog niet genoeg vertrouwen heeft in de bankensector om geld weer uit geldmarktfondsen te halen en terug naar de banken te brengen.

De bezorgdheid bij beleggers zorgde voor een hogere prijs van goud. Goud eindigde dinsdag twee procent hoger. De goudprijs bereikte zo het hoogste punt in twaalf maanden. Volgens Kitco kan een all time high dit jaar bereikt worden als er meer tekenen komen die wijzen op een recessie. Later dit jaar zou de FED de rente kunnen verlagen om de economie weer te stimuleren. De tijd zal uitwijzen hoe de goudprijs zich gaat ontwikkelen dit jaar, maar de vooruitzichten voor edelmetaal zien er vooralsnog gunstig uit.

De afbeelding boven dit artikel is vrij beschikbaar onder de Creative Commons 3.0 licentie

Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.