Gaan we terug naar een wereldwijde goudstandaard?

De oorlog in Oekraïne heeft een grote verschuiving teweeggebracht in het financiële landschap. Steeds meer landen willen hun afhankelijkheid van de Verenigde Staten afbouwen. De hegemonie van de dollar komt daardoor steeds verder onder druk. De BRICS-landen, een groep van opkomende economieën, zijn op zoek gegaan naar alternatieven voor de greenbacks. De laatste tijd kwam een eventuele nieuwe munt van de BRICS, die misschien gedekt is door goud, al veelvoudig in het nieuws. Hoe waarschijnlijk is het dat deze munt er komt?

BRICS-munt

Het einde van de hegemonie van de dollar werd al belicht door kredietanalist Zoltan Pozsar, maar ook door politica Jelena Postuma in een podcast van Holland Gold. Recent verscheen op Kitco een interview met strategisch adviseur Simon Hunt. Volgens Hunt groeit het belang van BRICS de komende jaren. Er zijn namelijk heel veel landen die willen toetreden tot het samenwerkingsverband. Vorig jaar gaf China aan nieuwe leden toe te willen laten. Er zouden nu naar verluidt 20 landen zijn die lid willen worden van de BRICS-alliantie, waaronder Saudi-Arabië, Argentinië, Egypte, Iran, Turkije, Verenigde Arabische Emiraten, Thailand en Venezuela. BRICS wordt daarmee BRICS+.

Sinds Amerika na aanleiding van de inval in Oekraïne buitenlandse deviezen van Rusland blokkeerde, zoeken meerdere landen naar manieren om de dollar te omzeilen. Aanvankelijk deed het idee opgang een munt te introduceren die gedekt werd door een mandje van grondstoffen, naar het idee van Zoltan Pozsars Bretton Woods 3. Volgens Hunt is dit idee vervangen door het idee van een door goud gedekte munt. De afgelopen tijd zagen we al dat centrale banken een recordhoeveelheid goud kochten. Daarmee speelden ze in op de geopolitieke onrust en vertrouwden ze op de zekerheid van goud. Sommige economen verwachten daarom een toenemend belang van goud in het financiële stelsel.

Goud speelt volgens Hunt nu al een grotere rol in de handel van Rusland. Het land heeft een overschot op de betalingsbalans en plaatst de dollars waarin het betaald wordt op een rekening bij de Chinese centrale bank. Daar kan het vervolgens worden omgeruild voor goud. Volgens Hunt kan een dergelijke constructie tussen veel meer landen worden opgezet. Daarnaast is het logisch dat landen op zoek gaan naar alternatieven voor de dollar als reserve. Het is goed mogelijk dat energiecontracten de komende jaren in verschillende valuta worden afgesloten. De strategisch adviseur vraagt zich dan ook af waarom landen in de toekomst nog zoveel dollars zouden willen aanhouden.

Het aandeel van dollars in valutareserves neemt al jaren af. (Bron: IMF)

Zuivere standaard?

Hunt verwacht dat er in een paar jaar een munt verschijnt die inwisselbaar is voor goud; ‘De ontwikkeling van de nieuwe munt verloopt in stappen. Aan het eind van dit traject, zeg eind jaren twintig van deze eeuw, verwacht ik dat er een nieuwe munt is die inwisselbaar is voor goud’. Dat lijkt een optimistische verwachting. Zelfs ten tijde van de Gouden Standaard van 1871 tot 1914 was de standaard eerder een goudkernstandaard dan een strikte goudstandaard. Geld was ook toen niet volledig gedekt door goud. Het edelmetaal werd opgeslagen in de kluizen van de centrale bank en de transacties werden vervuld met fiduciair geld, zoals is te lezen in het boek De Nederlandsche Bank van Wim Vanthoor. 

Er is ook een probleem met een zuivere goudstandaard. Een dergelijke standaard betekent namelijk dat de geldhoeveelheid niet meer mee kan groeien met de economie, maar afhankelijk is van de hoeveelheid goud in het land. Daalt de goudhoeveelheid, dan moet dat gepaard gaan met een daling van de geldhoeveelheid. Stimulerend beleid in een crisis is daardoor moeilijker. Ook moet men uitkijken voor deflatoire ontwikkelingen als er een strikte goudstandaard wordt ingevoerd. Centrale banken zijn van oudsher heel erg bang voor deflatie. De terugkeer naar een goudstandaard lijkt in dat opzicht dus een riskante zet.

Maar mochten de BRICS-landen een fiatmunt introduceren, dan rijst de vraag of een BRICS-munt verstandig is voor economieën die sterk van elkaar verschillen. Dit doet sterk denken aan de introductie van de euro in de jaren rond de eeuwwisseling. Als zulke verschillende economieën een munt introduceren, zal de koers nooit perfect aansluiten op de economie van deelnemende landen. Daarom zou er idealiter eerst een politieke unie moeten worden gesticht, maar ook dat lijkt niet waarschijnlijk. Een nieuwe munt zal daarom bijna wel een link met grondstoffen of goud moeten hebben, zo tweette Paul Buitink onlangs. 

‘Verwacht niks op korte termijn’

Leslie Maasdorp, vicepresident van de New Development Bank (NDB), sluit uit dat er op de korte termijn een BRICS-munt wordt geïntroduceerd. De NDB is in het leven geroepen als alternatief voor het Internationaal Monetair Fond (IMF) en de Wereldbank, die allebei gedomineerd worden door Amerika. De NDB helpt de opkomende economieën en financiert bijvoorbeeld infrastructuurprojecten. De bank heeft een startkapitaal van 50 miljard, maar de verwachting is dat het kapitaal stijgt, aangezien meer landen lid zullen worden van de nieuwe bank. Zo traden Bangladesh en de Verenigde Arabische Emiraten al toe, Uruguay volgt waarschijnlijk dit jaar.

Volgens de NDB is er dus nog geen sprake van een nieuwe BRICS-munt. ‘Hoewel BRICS-landen aansturen op meer gebruik van lokale valuta, zijn we nog niet klaar om de macht van de dollar te betwisten’, aldus Maasdorp. ‘Het voornemen van een nieuwe munt is echt een lange-termijndoel. Er is geen voornemen om nu met een nieuwe munt te komen.’

Multipolaire wereld

De vraag is nu hoe het verder gaat. De kans is groot dat de dominantie van de dollar afneemt. De absolute dominantie van de Amerikaanse munt lijkt ten einde nu steeds meer contracten niet meer in dollars, maar ook in andere munten worden afgesloten. Aan de andere kant zal de dollar ook in de toekomst een belangrijke munt blijven, zeker aangezien de grote bedrijven als Apple en Facebook nog altijd uit Amerika komen.

De analyse van Zoltan Pozsar lijkt daarom zeker hout te snijden. Volgens de kredietanalist ontstaan er meerdere machtsblokken en gaan we naar een multipolaire wereld. In sommige gebieden zal de dollar vervangen worden door de renminbi, maar in andere gebieden zal de dollar niet veel inboeten. Op den duur is het dan ook mogelijk dat de BRICS-landen een nieuwe munt introduceren, maar dit lijkt op de korte termijn nog niet te gebeuren. De tijd zal uitwijzen hoe de BRICS+ zich precies verder ontwikkelt.  

 Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.