De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de beleidsrente donderdag met een kwart procentpunt verhoogd. Daarmee staat de herfinancieringsrente, de beleidsrente van de ECB, nu op 3,75 procent. Met deze renteverhoging wil de ECB de inflatie beteugelen, die in april toch weer hoger uitviel. Wat betekent dit rentebesluit voor edelmetaal?
Het rentebesluit volgt op de aankondiging van de FED, de Amerikaanse centrale bank, die op woensdagavond de rente verhoogde. Voor de FED zou dit nog wel eens de laatste renteverhoging kunnen zijn. De afgelopen tijd is de angst op een recessie toegenomen, zo liet ook Jeroen Blokland in een podcast van Holland Gold weten. ING verwacht daarom dat de FED later dit jaar de rente juist weer zal verlagen om de eventuele recessie af te wentelen. De Amerikaanse centrale bank heeft een duaal mandaat en moet niet alleen waken over de prijsstabiliteit, maar ook over de werkgelegenheid. Een verdere verhoging of een eventuele verlaging van de rente later dit jaar hangt dus niet alleen af van de inflatie, maar ook van andere factoren.
Wereldwijd zijn centrale banken al een tijdje bezig met het verhogen van de rente. De FED begon daar in maart van 2022 mee, maar de ECB kwam pas maanden later met renteverhogingen. Een jaar geleden stond de rente van de ECB nog op nul procent, terwijl de inflatie ondertussen al sterk gestegen was. Pas in juli verhoogde de ECB de rente met een half procentpunt. Sindsdien is de rente al meerdere keren verhoogd. Nu staat de rente dus al op 3,75 procent.
Beleidsrente ECB (Bron: Trading Economics)
Door de rente te verhogen proberen centrale bankiers de inflatie af te remmen. Door de hogere rente wordt het duurder om te lenen, waardoor de bestedingen zullen afnemen. Ook zal de hogere rente op den duur leiden tot hogere rentes op de spaarrekening van klanten bij commerciële banken, waardoor sparen wordt beloond. Ook dat koelt de economie af, waardoor het prijspeil minder hard stijgt en zich terug naar het beleidsdoel van twee procent beweegt.
Deze week werd bekend dat prijzen in Nederland met 5,9 procent waren gestegen ten opzichte van april 2022, terwijl de inflatie in maart nog 4,5 procent op jaarbasis bedroeg. De stijging van de inflatie is vooral het gevolg van de hoge voedselprijzen en prijzen van diensten en industriële goederen die zijn gestegen. Energieprijzen dalen al een tijdje, maar we zien dat die hoge energieprijzen van afgelopen jaar steeds verder doorsijpelen in de prijzen van andere producten en dat werknemers nu hogere lonen vragen. Het algemene prijspeil stijgt daardoor nog steeds fors.
Ook de inflatie in de eurozone is in april gestegen. De prijzen in de twintig eurolanden stegen in april met zeven procent ten opzichte van een jaar eerder. De kerninflatie, de prijsstijging zonder de sterk fluctuerende prijzen van producten zoals voedsel en energie, daalde iets en kwam uit op 5,6 procent, terwijl de kerninflatie voor de eurozone in maart nog 5,7 procent op jaarbasis bedroeg.
De inflatie in Europa is lager dan vorig jaar, maar nog altijd fors (Bron: Eurostat)
Weliswaar is het inflatiecijfer van april lager dan de piek van 17 procent inflatie in september vorig jaar, maar nog altijd ligt het huidige inflatiecijfer ruimschoots boven het beleidsdoel van de ECB. Aangezien de ECB op een inflatiecijfer van 2 procent op jaarbasis aanstuurt, lijkt de rente ook de komende maanden verder omhoog te moeten. In landen zoals Nederland is de economie oververhit geraakt en dat is mede het gevolg van het expansieve monetaire beleid van de afgelopen jaren. Een hogere rente remt die vraag weer af.
Aan de andere kant moet de centrale bank ook oppassen dat het de rente niet te veel verhoogt en zo de mogelijke recessie later dit jaar verergert. Effecten van een renteverhoging zijn altijd met vertraging merkbaar en de afgelopen renteverhogingen beginnen nu merkbaar te worden, blijkens een artikel in het Financieel Dagblad (FD). De bedrijvigheid neemt door de stijging van de rente al af. Ondernemers gaan nu minder snel een nieuwe lening aan en daarnaast zijn banken voorzichtiger met het verstrekken van krediet. De renteverhoging zorgde ook al voor een afnemende vraag naar hypotheekleningen, waardoor de huizenprijzen zijn gedaald. Het beleid werpt dus z’n vruchten af, aldus het FD.
Het debat over de renteverhoging draait ook om de effectiviteit van het beleid. Zo vragen sommige economen zich af of het rente-instrument voor de huidige inflatie wel het juiste middel is, aangezien deze inflatie deels is veroorzaakt door problemen aan de aanbodzijde van de economie, zoals hoge energie- en containerprijzen. Het rente-instrument heeft vooral invloed op de vraagzijde van producten en is dus wellicht niet het juiste middel om de inflatie mee te bestrijden. De ECB zit dus in een lastige situatie en laveert tussen een hoge inflatie en een recessie.
Begin 2022 schreven we op Holland Gold al een artikel over de implicatie van een renteverhoging voor de prijs van edelmetaal. Het is daarbij ook belangrijk om te kijken naar de reële rente, de rente gecorrigeerd voor de inflatie. Door de hoge inflatie is de reële rente negatief, maar ook voordat de inflatie omhoog schoot kenden we al een negatieve reële rente, aangezien er toen geen of zelfs een negatieve rente werd geheven op tegoeden.
Een negatieve reële rente maakt het aantrekkelijk om goud te bezitten. Edelmetaal levert weliswaar geen rente op, maar staat bekend als een goede hedge tegen inflatie. Sinds 1971 is de goudprijs jaarlijks gemiddeld met 8,1 procent gestegen, terwijl de geldhoeveelheid gemiddeld met 7,1 procent is toegenomen. De grafiek uit een artikel van Holland Gold van vorig jaar laat zien dat de geldgroei en de goudprijs een vergelijkbaar patroon laten zien. De goudprijs beweegt op de lange termijn dus mee met de geldhoeveelheid. Dit is niet altijd direct te zien op de korte termijn, aangezien de goudprijs ook afhankelijk is van factoren zoals de rente, geopolitieke ontwikkelingen en goudaankopen van centrale banken.
Goud versus geldhoeveelheid (Bron: St. Louis Fed)
Vorig jaar schreef World Gold Council dat een renteverhoging over het algemeen juist positief uitpakt voor goud. Hoewel de goudprijs in de aanloop naar de renteverhoging iets kan zakken (aangezien geld sparen door een hogere rente aantrekkelijker wordt), stijgt de goudprijs over het algemeen als de renteverhoging eenmaal heeft plaatsgevonden.
Dat zagen we ook dit jaar. Hoewel de rente gestaag omhoog is gegaan sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, staat de goudprijs nu hoger dan een jaar eerder. Vooral de onrust in de bankensector zorgde ervoor dat de goudprijs afgelopen maanden steeg. Ook kochten centrale banken het afgelopen jaar veel goud, wat ook een prijsopdrijvend effect had. Onderstaande grafiek laat goed het verband zien tussen renteverhogingen, onrust op de markt en de goudprijs.
Het verband tussen de renteverhogingen, de onrust in de bankensector en de goudprijs (Bron: World Gold Council)
Het is moeilijk om te zeggen hoe de goudprijs zich precies gaat ontwikkelen de komende tijd. Feit blijft wel dat de vooruitzichten voor de goudprijs positief zijn als de angst voor een recessie toeneemt en centrale banken eventueel stoppen met het verhogen van de rente door onrust in de bankensector. Daarover wordt over zes weken meer duidelijk als de volgende ECB-vergadering op de agenda staat.